صفر تا صد برنامه وزارت نیرو برای نیروگاه های زغال سنگ سوز/آب مورد نیاز نیروگاه طبس چگونه تامین می شود؟

به گزارش دنیای معدن، زمانی که از نیروگاه ذغال سنگ سوز صحبت می شود، این مسئله به ذهن متبادر می شود که قرار است شبیه به قطارهای قرن نوزدهم و اوایل بیستم یک شخصی با بیل ذغال سنگ را به یک کوره بریزد و از آن سمت برق تولید شود.

شکل گیری این تصور به واسطه سهم صفر نیروگاه های ذغال سنگی در کشور چندان هم غیر طبیعی نیست، اما بهتر است بدانیم، در حال حاضر نیروگاه های ذغال سنگ سوز جزء صنایع راهبردی بسیاری از کشورهای مترقی و در حال توسعه به حساب می آیند ، به طوری که در حال حاضر نزدیک به 40 درصد از برق دنیا با اتکا به منابع ذغال سنگ تامین می شود.

در ایران با وجود ذخایر قابل تامل ذغال سنگ، هیچ گاه بطور جدی به سمت تولید انرژی با استفاده از این منابع حرکت نشده و ذغال سنگ تاکنون تنها برای کارخانه ذوب آهن اصفهان فرستاده شده است. در چنین شرایطی اخبار پیرامون ساخت اولین نیروگاه ذغال سوز کشور در منطقه طبس، توجه ها را به خود جلب کرد و سر بحث نیروگاه ذغال سوز در کشور باز شد.

در همین راستا به منظور برای گفت وگوی بیشتر در ارتباط با نیروگاه های ذغال سنگ سوز به سراغ علیرضا نصراللهی، مجری طرح نیروگاه های ذغال سنگ سوز طبس در شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی رفتیم تا با وی به گفتگو بنشینیم.

مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:

*صفرتاصد جزئیات ساخت نیروگاه ذغال سوز طبس

 یک بخشی از سوالات ما دربارۀ طبس و یک بخشی هم دربارۀ حاکمیت و مدل حرکت صنعت برق ما به سمت نیروگاه های ذغال سوز است. اگر امکان دارد، از آخرین شرایط نیروگاه طبس یک گزارشی ارائه دهید؟

نصراللهی: نیروگاه طبس یک نیروگاه قدیمی است که پس از انجام مطالعات جامع و به اطمینان خاطر رسیدن همۀ دستگاه ها و سازمان های ذی ربط از وجود منابع غنی ذغال سنگ و منابع بدون ریسک آب، انجام شد و احداث نیروگاه ذغال سنگ سوز از سال 87 به بعد توسط سازمان برنامه و بودجه به صورت عملیاتی و اجرایی در مجموعۀ وزارت نیرو، تصویب و ابلاغ شده است.

از سال 87 به بعد عملیات آماده سازی مانند دیوار پیرامونی سایت ، جاده دسترسی ، خط انتقال برق 20 کیلوولت، آبرسانی و حفر لوله و مخازن و سایر مطالعات لازم انجام شده است. دراوایل دهه 90 تا سال 92 قرارداد ساخت این نیروگاه در بخش تامین تجهیزات اصلی (EP) و تجهیزات جانبی (BOP) با دو مجموعه گروه پیمانکاری منعقد شده است. بطوری که در بخش تامین تجهیزات جانبی تا به امروز حدود 70 درصد کار انجام گرفته است .

در بخش تجهیزات اصلی برنامه ریزی شده بود که پروژه با تامین مالی خارجی توسط کشور چین و در قالب وام بین دولتی عملیاتی شود، اما به دلیل انصراف بانک صادرات از عاملیت فاینانس پروژه متوقف شد.

متعاقباً و بعد از توافقنامه برجام مجدداً تامین مالی خارجی از کشور چین در دستور کار قرار گرفت. در این ارتباط با چند بانک توسعه صادرات، تجارت و پاسارگاد مذاکرات لازم انجام و نهایتاً بانک پاسارگاد عاملیت پروژه را قبول و پروژه مجدداً در دستور کار قرار گرفت.

متاسفانه با خروج ایالات متحده از برجام و تشدید تحریم ها تامین مالی خارجی متوقف و به سرانجام نرسید. با توجه به اسناد بالادستی و ضرورت تعیین تکلیف این نیروگاه ، وزارت نیرو و مجموعۀ برق حرارتی به این نتیجه رسیدند که خودشان از محل منابع عمومی دولت و منابع داخلی صنعت برق تامین مالی این طرح را به عهده گرفته و عملیات اجرایی بخش اصلی نیروگاه را آغاز نمایند.

بر اساس این تصمیم در تابستان سال 99 پس از مذاکرات فنی لازم با شرکت مپنا به عنوان پیمانکار بخش اصلی الحاقیه ای با آن شرکت مبادله شد .

خوشبختانه تجهیزات توربین واحد اول قبلا در قالب قرارداد 5050 مگاوات نیروگاه های بخاری در اختیار قرار گرفته بود که بلافاصله تجهیزات توربین واحد اول طبس به سایت منتقل شد. برای تجهیزاتی مانند سیستم خنک کن، سیستم کنترل و سایر بخش های سیکل حرارتی که توان مندی های آن توسط خود شرکت مپنا قابل حصول بود، تصمیم بر ساخت داخل تجهیزات گرفته شد و مدارک فنی و مهندسی لازم شروع به تولید شد. تنها نکته ای که تا حدود یک ماه پیش هنوز به جمع بندی روی آن نرسیده بودیم بحث بویلر ذغال سنگ سوز بود که تنها گلوگاه نیروگاه های ذغال سنگ سوز است.

بر این اساس پیگیری های زیادی توسط شرکت مپنا انجام شده و نهایتاً با چند شرکت صاحب تکنولوژی مذاکرات لازم دنبال شد که انشاالله ظرف چند روز آینده قرارداد ساخت و انتقال دانش مهندسی نهایی و بسته خواهد شد.

فارس: گفتید که بعد از برجام تامین مالی منتفی شد و اکنون دوباره سراغ شرکت های سازنده بویلر چینی رفتید؟ برجام چه مشکلی ایجاد کرده بود؟

نصراللهی: قرارداد تامین تجهیزات اصلی با شرکتهای چینی پیچیدگی و زاویه پنهانی نداشت و به دلیل تشدید تحریم ها تامین مالی و نقل و انتقال مالی بین بانک ها متوقف شد .

*واکاوی جزئیات فنی نیروگاه ذغال سوز طبس

 در آن بازه زمانی سمت روش های دور زدن تحریم نرفتید؟

نصراللهی : در دستور کار نبود، اما بدلیل موارد گفته شده و اهمیت پروژه در وزارت نیرو و برق حرارتی هم اکنون اجرای سریع این نیروگاه اولویت پیدا کرده است و تصمیم گرفته شد که به هر نحو ممکن منابع داخلی وزارت نیرو در بخش ارز و ریال به این پروژه اختصاص داده شود و از کلیه ظرفیت ها استفاده شود .

در سفری که یک ماه پیش به طبس داشتیم، تصمیم بر این شد که نحوه مناسبی از تعامل مالی و پولی را با شرکت صاحب صلاحیت چینی که سازندۀ بویلر است، انجام دهیم و کارها با سرعت دنبال شود، طوری که انشاالله برنامۀ راه اندازی اولین واحد نیروگاه برای سال 1403 انجام پذیرد.

 یک مقدار دربارۀ ویژگی های فنی نیروگاه توضیح می دهید؟

نصراللهی: فاز اول نیروگاه طبس شامل دو واحد 325 مگاواتی است، یعنی ظرفیت اسمی نیروگاه در فاز اول آن 650 مگاوات است که ذغال آن تماماً از معدن ذغال سنگ مجاور که پروانۀ بهره برداری آن به نام شرکت برق حرارتی صادر شده، تامین خواهد شد.

میزان مصرف سوخت ذغال آن در سال 2 میلیون تن برای 2 واحد است. میزان معادل این سوخت بر اساس گاز یا سایر فرآورده ها 1.2 میلیارد متر مکعب است، یعنی اگر ما چنین نیروگاهی با همین ظرفیت احداث کنیم و سوخت گاز طبیعی به آن اختصاص دهیم سالانه 1.2 میلیارد متر مکعب باید سوخت اختصاص می دادیم، در صورتی که الان از ذغال استفاده می کنیم.

در کنار اقدامات انجام شده در بخش نیروگاه، از سایر کارهایی که در آخرین وضعیت برای نیروگاه طبس انجام شده، عملیات بازگشایی و استخراج ذغال از معدن است که از تابستان امسال شروع شده و تا امروز نزدیک به 3000 تن ذغال استخراج شده است. همچنین پیمانکار پست بلافصل نیروگاه نیز در قالب مناقصه انتخاب شده است که امیدواریم ظرف چند هفته آینده عملیات اجرایی پست 400 کیلوولت نیروگاه آغاز گردد .

*بررسی یک ابهام مهم؛ آب مورد نیاز نیروگاه طبس چگونه تامین می شود؟

مسئله ای که مطرح می شود بحث آب است که می گویند فرآیند ذغال شویی، میزان آب خاصی نیاز دارد و طبس هم در منطقۀ کویری قرار دارد. در این مورد شفاف سازی کنید؟

نصراللهی: ما باید هر کاری را فارغ از این که در چه منطقه ای و شرایط جغرافیایی است، مبتنی بر مطالعات دقیق و بررسی های کارشناسی انجام بدهیم. چه بسا اگر بخواهیم نیروگاهی در شمال کشور کنار دریای خزر هم بسازیم، می بایست مطالعات انجام دهیم و همچنین اگر بخواهیم نیروگاهی در کنار خلیج فارس یا در طبس بسازیم باید مطالعه مهندسی و کارشناسی انجام دهیم . در رابطه با آب مطالعات جامع و کاملی در سال 1383 تا 1385 برای شناسایی میزان ذخیره و یا اطمینان خاطر از آبی که در منطقۀ طبس و مشخصاً در منطقۀ نیروگاه وجود دارد انجام شد. نیروگاه 85 کیلومتر با شهر طبس فاصله دارد و در مجاور نیروگاه که گسل کل مرد وجود دارد که منبع عظیمی از آب است.

یعنی از آب زیرزمینی استفاده می کنیم اما نکتۀ حائز اهمیت این است که ما در این نیروگاه فرآیند ذغال شویی نداریم، لذا مصرف آب در حد یک نیروگاه بخاری متعارف است .

نیروگاه های ذغال سنگ سوز 2 مدل هستند، یک تعداد زیادی نیروگاه ذغال سوز در دنیا وجود دارد که از ذغال شسته استفاده می کند و یک تعداد کمتری نیروگاه ذغالی وجود دارد که از ذغال نشسته استفاده می کند. در طبس بنابر اهمیت آب و ضرورت صرفه جویی آب از نوع دوم نیروگاه یعنی بویلر CFB یا بویلر بستر ذغال سیال استفاده می کنیم، یعنی ذغال را نمی شوییم . ذغال از معدن استخراج شده و فقط خردایش انجام می شود و سپس داخل کوره تزریق و آهک به آن اضافه می شود که هم گوگرد ذغال گرفته می شود و هم پسماند باقیمانده مضر نیست و از همین ذغال نشسته می توان استفاده کرد.

فارس: برآوردی از میزان مصرف آب دارید؟

نصراللهی: آخرین بررسی ها و آخرین نقشه های مهندسی که توسط طراح نیروگاه ارایه شده است ، میزان مصرف آب مقطر نیروگاه برای هر دو واحد با سیستم خنک کن خشک 176 مترمکعب در ساعت است که این عدد در زمرۀ نیروگاه های معمول حرارتی است. نیروگاه طبس را می توان با نیروگاه های شهید رجایی، شازند، سهند و نیروگاه های بخاری که برج خشک دارند مقایسه کرد.

*امکان پوشش 10 هزار مگاوات نیروگاه با معدن ذغال سنگ طبس

با توجه منابع آب و ذغال سنگ موجود در طبس چند واحد نیروگاه دیگر می توان مستقر کرد؟

نصراللهی: به لحاظ وجود ذغال که تا 10 هزار مگاوات هم می توان نیروگاه احداث کرد چون ذخیرۀ قطعی ذغال سنگ در منطقۀ طبس حدود 1.7 میلیارد تن است. اگر با سالی 2 میلیون تن برای یک نیروگاه به ظرفیت 650 مگاوات حساب کنید به صورت سرانگشتی برای 5000 مگاوات نیروگاه، ذغال در طبس داریم حالا این که این نیروگاه ها کجا ساخته شود یا اینکه ذغال به محل های دیگر حمل شود، تابعی از مطالعات مهندسی است اما ذخیرۀ ذغال سنگ ما فقط در طبس بالغ بر 80 درصد ذخیرۀ ذغال کشور است که برای 5000 مگاوات نیروگاه ذغال سنگی به مدت 50 سال تامین سوخت کافی است.

این یک نکتۀ بسیار مم است، چون تا قبل از ورود نیروگاه ذغالی به کشور، ذغال یک محصول تک مشتری بود که فقط ذوب آهن و فولاد مصرف می کردند و اقتصاد ذغال شکل نگرفته بود.

نصراللهی: در واقع استفاده ذغال سنگ در نیروگاه ها دارای ارزش افزوده است، به طوری که از پسماند آن نیز استفاده بهینه خواهد شد و این مواد برای ساخت انواع بتن های سبک و یا گچ هایی برای فرآیند ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرد.

موضوع دارای اهمیت بیشتر امنیت انرژی است، بگونه ای که اگر از منابع انرژی مختلف برای تولید برق استفاده کنیم شرایط پایدار و مطمئن تری برای کشور حاصل خواهد شد تا اتکا به یک منبع تامین انرژی وجود داشته باشد.

مطمئن ترین راه استفاده از منابع مختلف برای تولید انرژی الکتریسیته است، یعنی زمانی که سوخت گاز طبیعی در اختیار داریم و از فرآورده های نفتی می توانیم استفاده کنیم، باد یا سایر منابع انرژی های تجدید پذیر را در دسترس داریم سبد انرژی کشور را متنوع کنیم و امنیت تولید را بالا ببریم. شرکت یا کشوری رو به رشد است که از همۀ ظرفیت های خود استفاده نماید و نه تنها استقرار همه تولید بر روی یک منبع.

طرحی در 50 سال پیش در نیروگاه زرند وجود داشت که قرار بوده از باطله های ذغال سنگ زرند استفاده شود اما موفق نبوده و همیشه از سوخت سنگین استفاده شده است .

*گوگرد ذغال سنگ طبس از نفت کوره کمتر است

 یک زمانی مطرح شد، که وزارت نیرو دارد قرارداد آب و هوایی پاریس را اجرا می کند، ساخت این نیروگاه در پازل قرارداد آب و هوایی پاریس چه جایگاهی دارد؟

نصراللهی: هیچ موقع صنعت برق تصمیم بر این نداشته که امنیت انرژی و تولید برق کشور را که بر مبنای مطالعات دقیق و مهندسی پایه گذاری شده است را فدای حرف های به ظاهر زیبا کنند . عزیزانی که این حرف ها را می زنند به خودشان زحمت ندادند که معاهدۀ پاریس را بخوانند.

در این معاهده گفته شده که یک کشور درحال توسعه مانند ایران با میزان هشتاد و چند هزار مگاواتی که امروز در کشور قدرت منصوبه داریم و در افق چند سال پیش رو می بایست به 120 هزار مگاوات برسانیم، نرخ انتشار دی اکسید کربن را به نسبت نرخ افزایش ظرفیت نیروگاهی کاهش دهیم یا به عبارتی دیگر معاهده پاریس می گوید، شما باید آن نرخ ازدیاد گاز کربنیک را کم کنید، این بدان معنی است که می توانیم با سیکل ترکیبی کردن نیروگاه های گازی ، احداث نیروگاه های راندمان بالا، تجدیدپذیر و اتمی بهره بگیرید و هیچ گونه منعی برای احداث و بهر برداری از نیروگاههای ذغال سنگ سوز ندارد. هم اکنون در قلب اروپا کشورهایی مانند لهستان حدود 87 درصد برق خود را از ذغال سنگ تامین می کند.

آلایندگی نیروگاه های ذغال سوز در مقایسه با نیروگاه های گازی تا چه میزان است؟

نصراللهی: در واقع متوسط گوگردی که در مازوت وجود دارد و پالایشگاه ها به ما تحویل می دهند حدود 3 درصد است. جالب است بدانید از تابستان تا به امروز که استخراج ذغال از معدن انجام می دهیم. میزان گوگرد ذغال سنگ طبس 1.3 درصد است یعنی حتی از مازوتی که تحویل می گیریم هم کمتر است که همین درصد کم هم با فرآیند اضافه کردن آهک به کوره در فرآیند سوخت، گچ ناخالص در پایین کوره تشکیل می شود که می شود در فرآیندهای دیگر این گچ را تصفیه کرد یا در فرآیندهایی مثل گچ زیر کار و کارهای ساختمانی که از لحاظ نما اهمیت ندارند، استفاده کرد.

الان سال هاست که یک شرکت مالزیایی زنبیل پشت در نیروگاه طبس گذاشته که هروقت نیروگاه شما راه افتاد، خاکستر حاصل از فرآیند احتراق که از کف کوره درمی آید را من می خرم. این موضوع از سال 92 شروع شده و هر سال زنگ می زنند که کی بیاییم محصول را بخریم؟ از این خاکستر در بتن سبک برای زیرسازی راه ها استفاده می کنند.

*مقایسه اقتصاد پروژه های نیروگاه ذغال سوز و گازسوز

بخش قابل توجهی از سبد انرژی تولید برق دنیا، ذغال است. یک مطلبی خواندم که گفته بود هزینۀ تمام شده عامل این استقبال جهانی است که از چند سال پیش بوده و هنوز هم ادامه دارد. اگر ممکن است یک مقایسه هزینه بین هزینه سوخت، هزینه سرمایه ای و هزینۀ عملیاتی بین نیروگاه های حرارتی و نیروگاه های ذغال سوز بکنید که ببینیم آیا این نیروگاه ها از لحاظ اقتصادی نسبت به نیروگاه های گازی برتری دارند یا خیر؟

نصراللهی: فرض کنید که گاز طبیعی نعمتی از طرف خدا برای کشور ما است. نرخ هر متر مکعب این گاز در بازار مجاور کشور 18 الی 19 سنت به ازا هر متر مکعب است. حالا اگر این گاز را در پیشرفته ترین نیروگاه کلاس اف با راندمان حدود 58 درصد در کشور مصرف کنیم، از هر یک متر مکعب گاز، 5.5 کیلووات ساعت برق تولید می کنیم، فارغ از پولی که برای سرمایۀ نیروگاه هزینه می کنیم؛ یعنی 19 سنت تقسیم بر 5.5 تقریبا برابر می شود با هر کیلووات ساعت 3.5 سنت پول گازی که باید تبدیل انرژی کنیم و با احتساب هزینه ای بهره برداری و سایر هزینه ها نرخ تولید برق با هزینه سوخت حداقل 6 الی 7 سنت یورو به ازای هر کیلووات ساعت بدون هزینه ای انتقال می رسد.

حالا همین معادله را برای نیروگاه ذغال سوز حساب کنیم. مثلا نیروگاه طبس با راندمان 42 درصد راه اندازی شده است. البته هزینۀ سرمایه گذاری آن از نیروگاه سیکل ترکیبی به علت طول عمر بیشتر نیروگاه حرارتی بخاری متعارف بیشتر است چراکه طول عمر نیروگاه سیکل ترکیبی 30 سال ولی نیروگاه بخاری حداقل 50 سال است. از طرفی قیمت بهترین ذغال حرارتی در منطقه طبس 2.5 سنت یورو به ازای هر کیلوگرم می باشد و چنانچه ارزش حرارتی گاز 9500 کیلو کالری و ذغال 5500 کیلوکالری باشد؛ در نیروگاهی مانند طبس 2.5 کیلووات ساعت برق از هر کیلوگرم ذغال سنگ می توانیم تولید می کنیم که با یک حساب سرانگشتی هر کیلووات ساعت حدود 1سنت خواهد شد که با احتساب هزینه ای بهره برداری متوسط نرخ تولید برق در نیروگاه بخاری ذغال سنگ سوز 4 سنت یورو خواهد بود. پس در نتیجه تولید برق از نیروگاههای ذغال سنگ سوز علاوه بر مزایای پیش گفته شده اقتصادی تر خواهد بود.

البته همان طور که تنوع سبد سوختی باید داشته باشیم، تنوع نیروگاهی هم باید داشته باشیم که پایداری شبکه را بالا ببرد. همان طور که نیروگاه اتمی لازم است، تجدیدپذیر، بخاری، سیکل ترکیبی هم لازم است تا امنیت شبکه به ما بدهد.

 در پاکستان منطقه ای به نام تار وجود دارد که ذخایر عظیم ذغال دارد و چین سرمایه گذاری هنگفتی انجام داده و یک نیروگاه ذغالی هم بنا کرده است و خود پاکستان هم برای توسعۀ آن منطقه زیرساخت هایی ارائه کرده است. در اجلاس اخیر گلاسکو چین اعلام کرد که برای احداث نیروگاه ذغال سوز خارج از چین سرمایه گذاری نمی کنیم و این به فعالین اقتصادی پاکستانی منطقۀ تار شوک وارد کرد. برخی می گفتند که این یک فرصت برای ایران است که از ذغال آن منطقه استفاده کند و یک نیروگاه در پاکستان ساخته شود به گونه ای که تکنولوژی ساخت برای ما باشد و سوخت را آن ها تامین کنند و در ازای این ساخت در بازه های زمانی مشخصی هم برق به ایران برسد و هم به پاکستان چرا که پیک برق کشورها متفاوت است. شاید ابعاد چنین پروژه ای نیاز به دقیق شدن داشته باشد ولی به نظر جذاب است چراکه هم ما و هم پاکستان مشکل برق داریم و ذغال سنگ ارزان هم در دسترس است. برنامه برق حرارتی برای استفاده از این ظرفیت چیست؟

نصراللهی: احداث نیروگاه در پاکستان نیازمند یک افق بلندمدت است یعنی ابتدا باید یک زیرساختی در کشور فراهم بکنیم و پیمان کاران داخلی و سازنده های نیروگاه ذغال سوز به حدی از بلوغ کاری برسند که بتوانند پروژه خارجی انجام دهند؛ اگر چه پتانسیل این کار در داخل کشور وجود دارد. عرض کردم غیر از بویلر ذغال سوز که یک تکنولوژی خاص است و الان در حال انتقال تکنولوژی به کشور توسط شرکت مپنا است سایر تجهیزات نیروگاههای بخاری امکان ساخت و تولید در داخل کشور دارند .

این را هم بگویم که شرکت برق حرارتی 2 کار در دولت سیزدهم را آغاز کرده است. بر این اساس با نگاهی که خود شرکت و دولت سیزدهم روی نیروگاه ذغال سوز داشتند، دو اقدام فوری را در دستور کار قرار دادیم؛ یکی این که به شرکت مپنا به عنوان سازندۀ نیروگاه طبس و شرکتی که انتقال تکنولوژی بویلر ذغال سوز را بر عهده دارد، ابلاغ کردیم که از همین حالا ظرفیت را برای 5000 مگاوات در نظر بگیرید.

*بخش دوم سند جامع توسعه نیروگاه های ذغال سوز در دست تهیه است

یعنی مصوبۀ شورای عالی انرژی را لحاظ کردید؟

نصراللهی: بله چرا که شرکت مادر تخصصی برق حرارتی باید حداقل افق 1420 را ببیند. ما گفتیم مصوبۀ شورای عالی انرژی تصریح کرده که شما باید زمینۀ 5000 مگاوات نیروگاه ذغال سوز در کشور را بچینید، لذا یک بحث مطالعات داریم و یک بحث پیش بینی اجرا .

راجع به بخش پیش بینی اجرا مدیرعامل محترم شرکت بلافاصله به شرکت مپنا ابلاغ کرد که در مذاکرات خود با فروشندۀ بویلر پیش بینی اجرای 5000 مگاوات نیروگاه ذغال سنگی را در نظر داشته باشند.

نکتۀ دوم این است که مطالعات این 5000 مگاوات را از کجا شروع کنیم ؟ خوشبختانه در سنوات گذشته قراردادی با یکی از شرکت های مهندس مشاور داشتیم که برای ما مطالعات جامع احداث نیروگاهها را در افق های 1405، 1410 و 1415 را به لحاظ شبکه انجام داده بودند؛ بلافاصله مطالعات 5000 مگاوات نیروگاه ذغال سوز در کشور ابلاغ شد. بطوریکه بصورت خیلی ساده مشخص کنیم که کجای شبکۀ برق به نیروگاه سایز بزرگ احتیاج دارد؟ کجای کشور ذغال حرارتی داریم؟ کجای کشور امکان انتقال ذغال چه از طریق دریا به خشکی و چه از خشکی به دریا وجود دارد؟ بعد از مطالعۀ همۀ این ها، اسناد بالادستی زیست محیطی، آب و سایر را هم در نظر بگیریم.

خوش بین هستیم در پایان 1400، یک سند مصوب برای طرح در شورای اقتصاد داشته باشیم که وزارت نیرو بر اساس مصوبۀ شورای عالی انرژی مطالعه کرده کجای کشور می تواند نیروگاه ذغالی بسازد؟ چقدر ظرفیت داشته باشد؟ چه مدل نیروگاهی بسازد؟ از چه تکنولوژی استفاده بکند؟ و از آن طرف هم زیرساخت را به پیمان کار موجود ابلاغ کرده که در مذاکرات لحاظ کند؛ این سند را به شورای اقتصاد یا شورای عالی انرژی ببریم و بگوییم این طرح ما برای 5000 مگاوات نیروگاه ذغالی است. بعد از این مرحله می توانیم بر روی بازار خارجی هم تمرکز کنیم.

موضوع ین هست که چون در این پروژه هر دو کشور خصوصاً پاکستان نیاز مبرم به برق دارند می تواند این روند را تسهیل کند. اگر تکنولوژی بویلر هم داشته باشیم و بتوانیم بگوییم صفر تا صد نیروگاه بومی سازی شده است، این خود یک منبع قدرت است. یک نکته ای در بحث طبس است که منابعی که گفتید قرار است از داخل تامین بشود، از کجاست و چه قدر است؟

نصراللهی: تا امروز یعنی آذر 1400، وزارت نیرو بالغ بر 3000 میلیارد تومان به ارزش روز در نیروگاه طبس سرمایه گذاری کرده است و این سرمایه تجمعی تا امروز است که شامل تجهیزات نیروگاهی، زیرساخت ها، تجهیز معدن، پیمان کار پست، شبکۀ آبرسانی و برق رسانی، تحصیل زمین و سایر بخش ها است.

*در پروژه های نیروگاهی معطل تامین مالی نمی مانیم

 پس یعنی 3000 میلیارد تومان هم از محل منابع عمومی دولت و هم از محل منابع داخلی وزارت نیرو است؟ و از الان تا سال 1403 که قرار است این نیروگاه ساخته شود سرمایه به چه صورت است؟

نصراللهی: بله همین طور است و تا سال 1403 این عدد بالغ بر 15 هزار میلیارد تومان خواهد شد و باز هم از مجموع منابع گفته شده است. ما در پروژۀ طبس موافقت نامۀ جداگانه ای به نام احداث نیروگاه ذغال سنگی طبس با سازمان برنامه داریم و در پیوست بودجه است و ردیف عمومی می گیرد، پرداخت هایی هم توسط منابع عمومی دولت و سازمان برنامه انجام می شود منتها نسبت به عدد و رقمی که خود وزارت نیرو در پروژه سرمایه گذاری می کند، سهم کمتری دارد و بیشتر منابع مالی از منابع دولت ولی از مسیر منابع داخلی وزارت نیرو است.

فارس: یک سری مدل تامین مالی است که شرکت برق حرارتی هم دنبال آن بود مدل صندوق پروژه است چراکه با اصلاح تعرفه یا در شرایط مرزی و صادرات می تواند اقتصادی تر باشد. آیا به تامین مالی از روش های دیگر هم فکر می کنید؟

نصراللهی: برای تمام پروژه ها ما این کار را می کنیم و نمی توانیم شرایط برق کشور را نگه داریم تا تامین مالی اتفاق بیافتد، ما موظفیم پروژه ها را شروع کنیم و هر زمان شرکت پروژه یا تامین مالی خارجی یا درآمد دولت حاصل از فروش برق بود، به کمک ما می آیند. نمی توان پروژه را صفر صفر نگه داشت تا تمام اتفاقات پولی برقرار شود.

اشاره ای به بحث 5000 مگاوات تا افق 1420 کردید. شرایط تحقق آن چیست؟

نصراللهی: یک بخشی از سرمایه می تواند از طریق اصلاح تعرفه ها به دست آید. امروزه متوسط قیمت برق در خارج از کشور بسیار متفاوت با ایران است و یک بخشی از محل منابعی که خدمت شما گفتم از همین محل است. هر چقدر تعرفه اصلاح شود، سرعت این گونه پروژه ها بالاتر می رود. مثلا الان شما برق را کیلوواتی 80 تومان می فروشید که اگر نرخ واقعی شود، صنعتی که با این برق محصول صادراتی تولید می کند باید نرخ برق صادراتی را بپردازد تا حق مردم ضایع نشود.

*با اصلاح الگوی مصرف صنعت برق را متحول کنیم

یک آماری مطالعه بود که عنوان می کرد، گردش مالی یک نیروگاه در خارج از کشور 24 برابر نیروگاه ایرانی است.

نصراللهی: پس یا اصلاح نظام تعرفه یا هر روشی که دولت صلاح می داند باید منابع مشخص مالی را به این پروژه ها تخصیص دهند تا زودتر به مدار تولید برسند تا امنیت انرژی و راندمان شبکۀ برق کشور بالاتر برود.

 با آقای رجبی مشهدی که صحبت می کردیم، ناترازی تولید برق در فصل زمستان امسال چیزی حدود 2 تا 3 هزار مگاوات اعلام کردند. ما در حال حاضر 2 نیروگاه اتمی هم داریم که هنوز راه اندازی نشده و اگر می شدند چه بسا در این دو سال اخیر مشکلی نداشتیم؟

نصراللهی: به غیر از همه این ها، سوخت ارزشمندی که می توانیم به پتروشیمی ببریم و از آن درآمد حاصل کنیم را در حال حاضر با آن برق تولید می کنیم که غیر اقتصادی است.

 یک نمودار مصارف و منابع دوستان مناطق نفت خیز جنوب ارائه کرده بودند که تا کمتر از 2 دهه آینده تولید گاز کشور فقط پاسخگوی بخش خانگی است و گازی برای صنعت و نیروگاه نیست و دیگر گازی نیست که بخواهیم صادر کنیم؟

نصراللهی: بله همین طور است و ما باید روی این موضوعات فکر کنیم و برنامه ریزی داشته باشیم. یکی از بحث هایی که در اسناد بالادستی و اقتصاد مقاومتی و فرمایش حضرت آقا بود این است که شدت انرژی را کم کنیم. اصلا هنر نیست که بخاری یا پکیج را روشن بگذاریم و درب و پنجره خانه را باز کنیم. انشاالله با اصلاح الگوی مصرف در بخش خانگی و صنعتی به سوی این هدف بلند گام برداریم و صنعت برق را متحول کنیم.فارس