آینده فولادسازان در آینه بورس

"تولید فولاد" دنیا در سال 2019 حدود 1.842 میلیون تن و در سال 2020 حدود 1.877 میلیون تن گزارش شده است. دو فرآیند کوره بلند و کوره قوس الکتریکی روش های اصلی تولید فولاد در دنیا هستند که سهم کوره بلند 70درصد و سهم قوس الکتریکی 30 درصد از کل تولید فولاد بوده است. خوراک اصلی کوره بلند کک و سنگ آهن دانه بندی با عیار 62-60درصد است. کوره قوس الکتریکی معمولا مبتنی بر شارژ قراضه به عنوان خوراک اصلی است اما امکان شارژ چدن مذاب و" آهن اسفنجی" نیز وجود دارد. در ایران برخلاف دنیا بیش از 75درصد شمش فولاد کشور در کوره های قوس الکتریکی تولید می شود.

چین، هند و ژاپن بزرگ ترین تولیدکنندگان فولاد دنیا هستند و حدود 67 درصد فولاد دنیا را تولید می کنند. با توجه به قرار گرفتن این سه کشور در منطقه آسیا، طبیعی است که این منطقه بزرگ ترین تولیدکننده فولاد در بین تمامی مناطق موجود باشد. این مسأله منجر به آن شده که نه تنها نوسانات بازارهای جهانی نتوانند به اندازه دیگر مناطق بر این منطقه اثر بگذارند، بلکه نوسانات این منطقه به دیگر نقاط جهان سرایت کند.

منطقه خاورمیانه طی 12سال گذشته تنها در سال 2015 میلادی که بحران مازاد ظرفیت فولاد به وجود آمد، رشد منفی را تجربه کرده و در سال های دیگر با افزایش تولید روبه رو بوده است. می توان گفت به طور میانگین تولید فولاد خاورمیانه سالانه 5/ 8 درصد رشد را تجربه کرده و به 4/ 45 میلیون تن در سال 2020 رسیده است که حدود 2درصد از کل تولید جهان را به خود اختصاص داده است. عمده تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه کشورهای ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر هستند. ایران با تولید حدود 29میلیون تن در سال 2020، نزدیک به 71 درصد از سهم تولید فولاد در منطقه خاورمیانه را در اختیار داشته است. همچنین با توجه به نفتخیز بودن این منطقه و دسترسی به گاز ارزان قیمت بیش از 94درصد از تولید فولاد در کوره های قوس الکتریکی صورت گرفته است.

"تولید فولاد خام" در سال 1399 حدود 30میلیون تن و در چهار ماه اول سال 1400 حدود 7میلیون تن بوده و برآورد شده که تا پایان سال 1400 تولید 35 میلیون تن تولید فولاد خام در کشور محقق خواهد شد. ایران دهمین تولیدکننده فولاد بزرگ دنیا و اولین کشوری است که تولید آهن اسفنجی را بر پایه گاز در جهان دارد. زنجیره ارزش فولاد در کشور حدود 12درصد از ارزش صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده و علاوه بر تامین نیاز داخلی، امکان صادرات برای آن وجود دارد. صادرات فولاد خام و محصولات فولادی در سال 1399 برابر 616/ 9 میلیون تن بوده که در مقایسه با سال 1398 حدود 10درصد کاهش پیدا کرده است. بر اساس برنامه چشم انداز سال 1404 و بررسی طرح های در دست احداث و قابل تحقق زنجیره ارزش فولاد، ظرفیت تولید فولاد خام به میزان 55میلیون تن در دستورکار قرار دارد. ایران به دلیل دسترس به گاز طبیعی و انرژی برق با نرخ حمایتی، دارای مزیت رقابتی است که سرمایه گذاری در این بخش را جذاب کرده و به همان میزان که باعث کاهش هزینه های تولید است؛ در صورت حقیقی سازی نرخ های مصرف گاز و برق برای این صنعت می تواند از ریسک های بزرگ آن به ویژه در سطح رقابت بین المللی باشد.

با وجود اینکه کشورهایی مانند آمریکا (5درصد از سهم فولاد جهان) و روسیه (8/ 3درصد از سهم فولاد جهان) تولید داخلی خود را کاهش داده و بیشتر بر واردات تکیه کرده اند، تولید جهانی فولاد در 50 سال گذشته بیش از سه برابر شده است؛ چراکه چین و هند به طور مداوم تولید خود را افزایش داده و به دو کشور برتر "تولیدکننده فولاد" تبدیل شده اند. تحلیلگران اعتقاد دارند چین بر اساس برنامه های اعلامی خود تصمیم دارد، "تولید فولاد داخلی" خود را کاهش دهد تا خطرات تولید بیش از حد را کم کرده و اطمینان حاصل کند که می تواند تا سال 2060 به وضعیت بدون کربن برسد. همچنین با افزایش شدید قیمت سنگ آهن و فولاد در سال گذشته، بسته به اقدامات دولت بایدن، تقاضای ایالات متحده نیز کاهشی برآورد شده است.

فولاد که عمدتا از سنگ آهن تشکیل شده است، آلیاژی است که کمتر از 2درصد کربن و یک درصد منگنز و سایر عناصر کمیاب را دارد. فولاد می تواند هزار برابر قوی تر از آهن باشد. با این حال، قدرت واقعی فولاد در بازیافت بی نهایت آن بدون افت کیفیت اصلی است. صرف نظر از خلوص یا کاربرد، فولاد را همیشه می توان بازیافت کرد. درحال حاضر محصولات فولادی جدید به طور متوسط حاوی 30 درصد فولاد بازیافت شده هستند. به همین دلیل است که فولاد بخش های اساسی فناوری های مختلف انرژی پایدار را تشکیل می دهد. برای مثال، به طور میانگین در ساخت 80 درصد از یک توربین بادی، در پایه، پمپ ها، مخازن و مبدل های حرارتی تاسیسات انرژی خورشیدی، فولاد الکتریکی در قلب ژنراتورها و موتورهای خودروهای برقی و هیبریدی و... از فولاد استفاده می شود. درحال حاضر تولیدکنندگان فولاد اکثرا به پایداری بلندمدت فکر و تلاش می کنند فولاد بدون سوخت فسیلی را با حذف کامل زغال سنگ از فرآیند متالورژی به واقعیت تبدیل کنند. در حالی که این صنعت از سال 1960 میانگین شدت انرژی در هر تن تولید شده را از 50 گیگاژول به 20 گیگاژول کاهش داده است، غول های فولادی مانند ArcelorMittal پا را فراتر گذاشته و برنامه های خود را برای تولید فولاد خنثی از کربن تا سال 2050 ارائه داده اند. با بهبود تدریجی اقتصاد جهان، مصرف و تقاضای فولاد افزایش پیدا خواهد کرد، به خصوص که توسعه جدید ریودینتو در مورد پودر فولاد اتمی می تواند تکامل بعدی در چاپ سه بعدی را به همراه داشته باشد.

با ادامه نوآوری این صنعت در دوام و قابلیت استفاده، فولاد همچنان به عنوان یک ماده حیاتی در صنایع مورد استفاده قرار می گیرد به طوری که می توانیم آن را بی نهایت بازیافت کرده و تقاضای آن را پایدار برآورد کنیم.

شرکت آهن و فولاد ارفع: «ارفع» دارای دو واحد تولید شمش فولادی (بلیت) و آهن اسفنجی است و ظرفیت اسمی هریک از واحدهای تولیدی آن 800هزار تن در سال است. تولید آهن اسفنجی در این شرکت به روش احیای مستقیم و تولید شمش فولاد به روش کوره قوس الکتریکی است. آهن اسفنجی تولید شده توسط این شرکت به طور کامل در فرآیند تولید شمش استفاده می شود. تامین کننده اصلی گندله (ماده اولیه) ارفع، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو است که حدود 44درصد از سهام این شرکت را نیز در اختیار دارد. شرکت در سال 1399 حدود 804هزار تن و در 6ماه ابتدای سال 1400 معادل 341هزار تن فروش شمش فولادی داشته است. نرخ فروش شرکت در شهریور ماه سال جاری نسبت به اسفند سال گذشته 30درصد افزایش پیدا کرده که بر این اساس سود سال 1400، معادل ریال به ازای هر سهم 3300ریال برآورد می شود.

شرکت فولاد کاوه جنوب کیش: «کاوه» در حال حاضر دارای دو مدول احیای مستقیم برای تولید آهن اسفنجی جمعا با ظرفیت 1.856 هزار تن و دو واحد تولید شمش فولادی هر کدام به ظرفیت 2/ 1میلیون تن است. حدود 60 تا 70 درصد وزن مبلغی فروش شرکت از محل صادرات است. عمده گندله موردنیاز این شرکت توسط شرکت معدنی و صنعتی گل گهر تامین می شود. این شرکت در سال گذشته 5/ 1 میلیون تن و در 6ماه اول سال 1400 معادل 606هزار تن فروش شمش بیلت داشته است. نرخ فروش شرکت در شهریورماه نسبت به اسفند سال گذشته 16درصد افزایش در بیلت صادراتی و 34درصد افزایش در بیلت داخلی داشته که بر این اساس سود سال 1400 هر سهم شرکت 4هزار ریال برآورد می شود.

شرکت فولاد مبارکه اصفهان: «فولاد» (با احتساب فولاد سبا و فولاد هرمزگان)، با مجموع تولید حدود 8/ 9میلیون تن اسلب 43درصد از سهم بازار تولید مقاطع فولادی را دربرمی گیرد. سبد محصولات این شرکت شامل گندله، آهن اسفنجی، تختال و انواع کلاف (گرم، سرد، گالوانیزه و...) است. حدود 17درصد از فروش ریالی شرکت به صورت صادراتی است. شرکت اصلی در سال گذشته مجموعا 7/ 7 میلیون تن انواع محصولات پوشش دار، ورق سرد و گرم به فروش رسانده است که 7/ 4 میلیون تن آن ورق گرم داخلی بوده است. مقدار فروش شرکت در 6ماه اول سال جاری 6/ 3 میلیون تن بوده و نرخ فروش محصولات شرکت به طور میانگین نسبت به اسفند سال گذشته 33درصد افزایش داشته است. سود سال 1400 شرکت به ازای هر سهم 2200 ریال برآورد می شود.