فولاد مبارکه پیشتاز در مدیریت بحران آب صنایع/ قطع وابستگی فولاد مبارکه به آب رودخانه با دو راهبرد ملی

بحران آب در ایران، به ‌ویژه در مناطق مرکزی و کویری مانند اصفهان، سال‌هاست که صنایع آب‌بر را با چالش ‌های جدی مواجه کرده است. شرکت فولاد مبارکه به ‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد کشور و یکی از بزرگ ‌ترین واحدهای صنعتی خاورمیانه، در سال ‌های اخیر برای تأمین پایدار منابع آبی خود، دو راهبرد کلان را در دستور کار قرار داده: نخست، انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی ایران و دوم، توسعه بازچرخانی و تصفیه فاضلاب شهری و صنعتی برای استفاده در چرخه تولید . این دو محور اصلی، اکنون به ستون ‌های استراتژیک تأمین آب فولاد مبارکه تبدیل شده ‌اند و باعث شده تا وابستگی مبارکه به زاینده رود قطع شود.

 

استان اصفهان با منابع آبی محدود و کاهش چشمگیر جریان رودخانه زاینده‌ رود، دیگر نمی ‌تواند بار تأمین آب صنایع سنگینی مانند فولاد مبارکه را به دوش بکشد. گزارش ‌های رسمی نشان می‌دهد که میانگین بارش در این منطقه به‌شدت کاهش یافته و برداشت‌ های بی‌رویه از منابع زیرزمینی نیز وضعیت را بحرانی‌ تر کرده است. در چنین شرایطی، فولاد مبارکه که روزانه به میلیون‌  ها لیتر آب برای فرآیندهای خنک‌سازی، احیای مستقیم و تولید نیاز دارد، ناگزیر از تغییر رویکرد شده است.

 

 یکی از مهم  ‌ترین طرح‌ هایی که فولاد مبارکه در قالب کنسرسیوم صنایع بزرگ فولادی کشور دنبال می ‌کند، پروژه انتقال آب از دریای عمان به استان ‌های خشک کشور است. این پروژه که در قالب طرحی ملی تعریف شده، با هدف انتقال آب شور از دریای عمان و شیرین ‌سازی آن در مسیر حرکت به فلات مرکزی اجرا می ‌شود. فولاد مبارکه، همراه با سایر شرکت‌ های بزرگ فولادی، نه‌تنها در تأمین مالی این پروژه مشارکت دارد بلکه از اصلی‌ترین ذی‌نفعان آن نیز به‌شمار می‌ رود، البته این پروژه می تواند به طور کل مشکلات آبی استان را به همت مبارکه حل کند. 

 

بر اساس اعلام مدیران این شرکت، خط اول این پروژه در حال پیشرفت است و فاز اول آن قرار است بخشی از نیاز آبی استان کرمان و سپس یزد و اصفهان را پوشش دهد. آب شیرین ‌شده دریای عمان در فرآیندهای صنعتی فولاد مبارکه مورد استفاده قرار خواهد گرفت و به ‌تدریج جایگزین برداشت از رودخانه زاینده ‌رود می‌شود. هزینه بالای اجرای این پروژه، چالش ‌های زیست ‌محیطی و ملاحظات امنیتی از جمله مسائلی هستند که این طرح با آن روبه‌روست، اما در عین حال، مزیت کاهش وابستگی به منابع آبی داخلی، آن را به یکی از راهبردی‌ترین طرح‌های آبی کشور تبدیل کرده است.

 

در کنار پروژه انتقال آب، فولاد مبارکه گام ‌های مؤثری در حوزه بازچرخانی آب و استفاده از فاضلاب تصفیه ‌شده شهری برداشته است. این شرکت طی سال ‌های اخیر با احداث و توسعه تصفیه ‌خانه‌ های فاضلاب و سیستم ‌های بازچرخانی داخلی، توانسته است تا 40 درصد از آب مصرفی خود را از طریق منابع غیرمتعارف تأمین کند.

 

یکی از نمونه‌ های شاخص، تصفیه ‌خانه جنوب اصفهان است که به‌صورت BOT (ساخت، بهره ‌برداری و انتقال) و با مشارکت فولاد مبارکه و شهرداری اصفهان احداث شده است. فاضلاب جمع ‌آوری‌شده از مناطق جنوبی شهر اصفهان، پس از تصفیه به‌صورت پساب صنعتی قابل استفاده به کارخانه فولاد مبارکه منتقل می ‌شود. این پروژه نه ‌تنها به کاهش فشار بر منابع آبی سطحی کمک کرده، بلکه نقش مهمی در مدیریت پسماند شهری و جلوگیری از آلودگی محیط‌ زیست ایفا می‌ کند.

 

علاوه بر این، سیستم ‌های بازچرخانی داخلی در سایت فولاد مبارکه به ‌گونه ‌ای طراحی شده ‌اند که آب مصرفی در فرآیندهای تولید پس از خنک‌سازی و تصفیه مجدد، دوباره به چرخه باز می ‌گردد. این اقدامات موجب کاهش مصرف آب خام و افزایش بهره ‌وری مصرف آب شده است.

 

هدف‌ گذاری نهایی فولاد مبارکه، بی ‌نیازی کامل از آب رودخانه‌ای تا افق 1406 است. این هدف که با مشارکت سایر نهادهای دولتی و شهری دنبال می ‌شود، در صورت تحقق، الگوی موفقی از مدیریت بحران آب در صنایع کشور خواهد بود. مدیران شرکت بر این باورند که استفاده از آب‌ های شور و فاضلاب تصفیه ‌شده، نه ‌تنها الزام اخلاقی در قبال محیط‌ زیست است، بلکه مزیتی رقابتی در بازارهای جهانی برای شرکت‌ هایی است که به ‌دنبال نشان سبز و گواهی ‌های زیست‌ محیطی هستند.

تیتر۲۰