آموزش هزینه یا سرمایه‌گذاری در معدن؟
دنیای معدن -ارتقای دانش فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که باید سازمان‌های توسعه‌ای معدنی در کنار سایر وظایف خود به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
در بخش معدن دوره‌های آموزشی - عملیاتی، یکی از بهترین روش‌ها برای ارتقای سطح توانمندی کارشناسان و معدنکاران کشور قلمداد می‌شود. بیشتر متخصصان به این نکته اذعان دارند که دوره‌های تئوریک و آکادمیک در این بخش فاقد کاربرد بوده و این مسئله در زمان شروع به کار مهندسان تازه فارغ‌التحصیل شده بیشتر احساس می‌شود؛ به نحوی که صاحبان معادن و مشاغل مرتبط به سوابق کار عملی بهای بیشتری می‌دهند تا مدارک تحصیلی. حدود۸۰ سال از فارغ‌التحصیل شدن نخستین مهندس معدن در کشور می‌گذرد اما جای روش‌های پیشرفته و روزآمد شده در اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی خالی است و دانشجویان به درستی انتظار بیشتری از سیستم آموزش کشور دارند و در نقطه مقابل دانشگاه‌ها نیز به دلیل محدودیت منابع مالی در حد بضاعت خود و حتی بیشتر از آن در این بخش فعالیت می‌کنند. انتظار صاحبان معادن از یک فارغ‌التحصیل این است که وی بتواند به‌عنوان مهندس اجرایی در معادن ایفای نقش کند و به طراحی معادن مبادرت ورزد. همچنین فعالیت‌هایی مانند حفاری، انفجار، تهویه، زهکشی، بارگیری و حمل‌ونقل مواد معدنی، پایداری معدن و ایمنی و فرآوری و در یک کلام مدیریت معدن را با حداقل هزینه و کمترین قیمت تمام‌شده انجام دهد. البته این انتظاری فراتر و متفاوت از انتظار دانشگاه از فارغ‌التحصیل است و این تفاوت انتظار و توقعات صنعت و دانشگاه به فارغ‌التحصیلان، مهم‌ترین دلیل نارضایتی دانشجویان این بخش است.
دانشجوی ممتاز دانشگاه از دید یک مالک معدن، فردی فاقد تجربه قلمداد شده که بعد از ۴ یا ۵ سال کارآموزی، واجد شرایط لازم مدیریت معدن خواهد شد. جالب است بدانیم برای نمونه کشور آلمان برای برطرف شدن این مشکل و نزدیک کردن دیدگاه صنعت و دانشگاه، اقدامات عملی را در برنامه‌های خود گنجانده است. این دو بخش هماهنگی قابل توجهی دارند و برنامه‌ریزی انجام شده، تا حدود زیادی منجر به رضایت‌مندی دانشگاه، صنعت و فارغ‌التحصیلان شده است. برای نمونه می‌توان به برخی اقدامات سیستم آموزش آلمان از قبیل اجرای دوره‌های کار عملی در معادن خصوصی برای متقاضیان ورود به دانشگاه (قبل از ورود به دانشگاه)، تاییدیه شایستگی اخذ مدرک دانشگاهی دانشجویان از سوی بخش خصوصی معدن و اهمیت دروس عملی و پژوهش‌های میدانی معدنی در دوره تحصیل مهندسان معدن اشاره کرد. در بحث آموزش تکنسین‌ها و کارگران معدنی نیز این کشور با بهره‌گیری از معادن پیشرفته و تجهیزات واقعی و کار عملی در معادن روباز و زیرزمینی توانسته بهره‌وری این بخش را افزایش دهد و گران‌قیمت‌ترین تجهیزات معدنی را برای آموزش در اختیار متقاضیان شغل معدن قرار دهد تا افراد با انواع روش‌های استخراج معادن روباز و زیرزمینی از نزدیک آشنا شوند. در ادامه، آنها اجازه خواهند داشت پس از آموزش اولیه از تجهیزات استفاده کنند. این بخش در ایران می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. (به ویژه در بخش معادن زیرزمینی که روش‌های منسوخ شده غیر ایمن همچنان در حال انجام است. ) شکی نیست یکی از راهکارهای موثر برای افزایش توانایی‌های علمی و عملی فعالان بخش معدن، استفاده از دانش و تجربه کارشناسان خبره‌ای است که سال‌ها در حوزه معدن و صنایع معدنی کار کرده‌اند و به اصطلاح خاک خورده این بخش هستند. یکی از اقدامات سازمان ایمیدرو برگزاری دوره‌های عملی در این حوزه با بهره‌گیری از متخصصان داخلی و خارجی و برگزاری دوره‌ها و تورهای عملی در سال جاری است که مورد استقبال فعالان این بخش قرار گرفته است. یکی از جلوه‌های ارتباط صنعت و دانشگاه را می‌توان در اقدامات حمایتی ایمیدرو در بخش آموزش مشاهده کرد اما واقعیت این است که روزآمد نگهداشتن اطلاعات و تجربه متخصصان و استادان داخلی و ارتقای انگیزش این عزیزان به‌عنوان یک سیاست کلان در سطح آموزش عالی کشور، بسیار تاثیرگذارتر از دوره‌های چند روزه خواهد بود. البته نمی‌توان اثر بخشی این دوره‌ها را نیز نادیده گرفت. در پایان باید اشاره کرد روزآمد بودن اطلاعات و در اختیار داشتن فناوری روز معدنی دنیا، نیازمند هزینه‌هایی است که حتی شرکت‌های بزرگ معدنی و هلدینگ‌های خصوصی معدنی نیز از عهده این هزینه بر نیامده‌اند و نیازمند حمایت‌های دولتی هستند و به‌طور قطع هر هزینه‌ای برای آموزش (چه در بخش دانشگاهی و چه متقاضیان شغل و صاحبان معادن و... شود) آثار غیرقابل انکاری بر رشد صنعت و معدن کشور خواهد داشت. در واقع می‌توان گفت هزینه‌های این بخش به نوعی سرمایه‌گذاری برای تحقق اهداف توسعه معادن کشور است.
علی‌اصغر جوکاریان - کارشناس اقتصادی ایمیدرو
دیدگاهتان را بنویسید