در افق 1404، ایران به جایگاه اصلی خود در صنعت مس بازخواهد گشت

مجید هاتف وحید
مشاور معاونت مالی و اقتصادی شرکت مس

ایران با داشتن ذخایر غنی از کانسارهای مس ظرفیت زیادی برای توسعه این بخش دارد. با توجه به اینکه مس نقش مهمی در توسعه اقتصادی جوامع ایفا می کند و درواقع با رشد تولیدات صنعتی همبستگی بالایی دارد، از این رو، صنعت مس کشور با رشد تولیدات صنعتی کشورهای جهان می تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند و به یکی از عمده ترین منابع ارزآور کشور تبدیل شود. در نتیجه توجه به این صنعت امری ضروری و اجتناب ناپذیر تلقی می شود. در همین راستا شرکت ملی صنایع مس ایران برنامه ریزی های خود را در افق 1404با افزایش ظرفیت تولید از طریق افزایش حجم توسعه سرمایه گذاری های جدید و توجه ویژه به معادن کوچک بخش خصوصی و معادن جدید که موجب افزایش حجم فروش صادراتی برای شرکت را فراهم خواهد آورد، هدف گذاری کرده است. با تحقق این اهداف سهم شرکت در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی خواهد داشت.
ترسیم چشم انداز توسعه صنعت مس در برنامه ششم توسعه
مطابق قانون برنامه 5 ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396) دولت موظف است موضوعات خاص بخش پیش روی اقتصاد در بخش معدن و صنایع معدنی را در بودجه سالانه اعمال کند. همچنین سهم بخش صنعت و معدن از تسهیلات پرداختی بانک ها سالانه طی اجرای قانون حداقل 40 درصد پیش بینی شده است. در برنامه 5 ساله ششم رشد متوسط تولید ناخالص داخلی 8 درصد و رشد متوسط سرمایه گذاری 26.1 درصد پیش بینی شده است. با این چشم انداز صنایع معدنی می توانند با توجه به نقاط ضعف و قوت خود و همچنین فرصت ها و تهدیدهای بیرونی، برای توسعه صنعتی کشور براساس شاخص های تبیین شده و با استفاده متناسب از برنامه جهت بهبود کسب وکار خود اقدام کنند.
اعتقاد بر این است که برنامه چشم انداز صنعت مس متناسب با شرایط حاکم بر صنایع معدنی کشور تبیین شده است و صنعت مس نیز با برخورداری از پتانسیل خوب معدنی، بیش از 40سال تجربه فعالیت های اکتشافی و بهره برداری از معادن و کارخانه های مس، نیروی انسانی مجرب، بومی سازی بسیاری از فرآیندهای تولید و ساخت تجهیزات، برخورداری از محصول باکیفیت و با برند شناخته شده جهانی و وجود فلزات همراه در معدن و داشتن دانش فنی لازم برای استحصال و تولید برخی از آنها مانند طلا و نقره، این قابلیت را دارد که در اجرای برنامه ششم توسعه کشور نقش سازند ه ای ایفا کند.
چالش های دستیابی به اهداف کلان شرکت ملی مس در برنامه ششم توسعه
وابستگی تکنولوژی در برخی زمینه ها به سایر کشورها، قدیمی بودن بخشی از تکنولوژی موجود و به دنبال آن پایین بودن مقیاس تولید سرانه مس نسبت به رقبای عمده جهانی، وابستگی شدید شرکت به قیمت جهانی مس (LME)، مشکلات ناشی از عدم امکان فروش محصولات صادراتی، مشکلات تأمین مالی از منابع خارجی برای پروژه های سرمایه گذاری، مشکلات ناشی از نظام بانکداری داخلی و بین المللی در مواردی ناشی از نقل وانتقال پول، گردش بین المللی پول و عدم امکان گشایش LC، نامشخص بودن وضعیت نرخ ارز ازجمله چالش هایی است که صنعت مس را با چالش جدی روبه رو خواهد کرد.
برنامه ریزی برای تبدیل تهدیدها به فرصت
شرکت ملی صنایع مس ایران براساس نقشه استراتژی خود و با در نظر گرفتن موقعیت های به وجود آمده برنامه ریزی کرده و مطابق هر یک از این موقعیت ها، استراتژی مناسب آن به وسیله سناریونویسی تعیین شده است مانند وضعیت شرکت های خارجی در کشور بعد از خروج آمریکا از برجام. یکی از سناریوهایی که مدنظر شرکت قرار خواهد گرفت، استفاده از توان حداکثری داخلی و بومی سازی تولید قطعات و لوازم موردنیاز شرکت خواهد بود. در حال حاضر بسیاری از قطعات موردنیاز در داخل کشور ساخته می شود و شرکت در نظر دارد در مذاکره با سازندگان بومی و داخلی و ایجاد بستر مناسب بخش خصوصی تمام تلاش خود را جهت استفاده از توان داخلی برای ساخت تجهیزات سنگین برای تکمیل و اجرای برخی از پروژه های شرکت در بخش های مختلف پروژه استفاده کند. همچنین با استفاده از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه و ایجاد بستر جذاب برای سرمایه گذاران داخلی بخشی از سرمایه موردنیاز خود برای پروژه های در حال اجرا را از بازار سرمایه کشور تأمین کند.
فرصت های شرکت ملی مس در برنامه ششم توسعه
در قانون برنامه ششم توسعه کشور، توسعه بازار سرمایه با تأکید بر طراحی و مهندسی ابزارهای مالی و کالایی و سهم روش تأمین مالی به منظور سرمایه گذاری در طول اجرای برنامه ششم توسعه به میزان 12/4درصد، این فرصت را برای شرکت ملی مس فراهم می آورد که جهت تأمین مالی پروژه های توسعه ای خود از این فرصت استفاده لازم را به عمل آورد و بخشی از سرمایه های مورد نیاز خود را از این بازار با استفاده از ابزارهای نوین مالی، تأمین مالی کند.
علاوه بر این، با توجه به اینکه شرکت ملی صنایع مس ایران در داخل کشور بی رقیب است، استراتژی خود را رقابت در بازارهای بین المللی قرار داده و بر این اساس با اجرای پروژه هایی سعی دارد رتبه جهانی خود را افزایش دهد و با اکتشاف ذخایر جدید، پویایی و حیات شرکت برای سالیان متمادی حفظ شود. از سوی دیگر، با روش های مدرن و با تحقیقات گسترده سرانه تولید را با افزایش تولید و پایداری آن و اتخاذ سیاست تقسیم و اعزام نیروها به سایر واحدهای تولیدی، تعادل نسبی بین منابع انسانی خود و ظرفیت های ایجاد شده و موجود تولیدی به وجود آورد. بر این اساس با افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها، قیمت تمام شده محصولات را کاهش و سودآوری را افزایش دهد. همچنین تا افق 1400، برنامه های شرکت برای رسیدن به اهداف ذیل خواهد بود:
 توسعه سرمایه گذاری های جدید
 افزایش ظرفیت تولید
 رشد فروش محصولات جدید
 رشد سهم بازار
 بهبود ساختار هزینه ها
 استفاده بهینه از دارایی های ثابت
 تحقق برنامه رسیدن به یک میلیون و 800 هزار تن کنسانتره و 400 هزار تنی کاتد

جایگاه صنعت مس در منطقه و جهان در پایان برنامه ششم توسعه
در حال حاضر ذخایر معدنی مس در ایران بیش از 22 میلیون تن مس محتوی است که حدود 3/1درصد از ذخایر معدنی مس جهان را شامل می شود. چشم انداز کنسانتره مس در پایان برنامه ششم با اضافه شدن 415 هزار تن کنسانتره از معادن چهارگانه دره زار، دره آلو، دره زرشک و چاه فیروزه و 180 هزارتن از معادن کوچک، تولید کنسانتره شرکت به بیش از یک میلیون و 800 هزار تن خواهد رسید که با تحقق این برنامه ها، جایگاه شرکت به سیزدهم دنیا از نظر تولیدات معدنی ارتقا خواهد یافت. با افزایش حجم تولید کنسانتره، تولیدات کاتد شرکت نیز به 400 هزار تن در پایان برنامه ششم توسعه افزایش خواهد یافت و با این حجم تولید کاتد، ایران بین 10 کشور برتر جهان در زمینه تولیدات مس پالایش شده قرار خواهد گرفت.