دانش، لازمه بومی‌سازی صنعت فولاد
دنیای معدن - تعریف‌های متعددی برای بومی‌سازی آورده شده است، یکی از آنها که می‌تواند در صنعت فولاد کاربردی‌تر باشد، مطلب را این‌گونه بیان می‌کند: «بومی‌سازی فرآیندی است که امکان استفاده حداکثری از دانش و تکنولوژی ساخت قطعات و مواد را از طریق استفاده از پتانسیل‌های داخل و خارج کشور فراهم می‌سازد.»
فرزاد ارزانی مدیر عامل فولاد هرمزگان تعریف‌های متعددی برای بومی‌سازی آورده شده است، یکی از آنها که می‌تواند در صنعت فولاد کاربردی‌تر باشد، مطلب را این‌گونه بیان می‌کند: «بومی‌سازی فرآیندی است که امکان استفاده حداکثری از دانش و تکنولوژی ساخت قطعات و مواد را از طریق استفاده از پتانسیل‌های داخل و خارج کشور فراهم می‌سازد.»
ایران در میان ۱۰کشور برتر تولیدکننده فولاد قرار گرفته است و می‌تواند بسیاری از نیازهای خود را به‌ویژه در زمینه تامین مواد اولیه و قطعات برطرف کند. هر چند اهمیت بومی‌سازی در صنعت فولاد کشورمان از آنجا بیشتر مشخص می‌شود که در بخش‌هایی از زنجیره فولاد به‌ویژه قطعات، تجهیزات و ماشین‌آلات وابستگی‌هایی وجود دارد. از طرفی با توجه به طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا افق ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور هدف‌گذاری شده است و بر اساس آمار موجود، در حال حاضر تقریبا ۳۵ میلیون تن ظرفیت نصب شده در کشور وجود دارد.
همچنین با توجه به اینکه تا سال ۱۴۰۴ حدود ۳۰ سال از عمر برخی فولادسازی‌های بزرگ کشور می‌گذرد، با فرسودگی اجتناب‌ناپذیر سیستم‌های موجود فعلی نیز، نیاز به استفاده از تکنولوژی‌های جدید و به‌روز ضروری می‌نماید. از آنجا که آمارها نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۰۴ نیاز به راه‌اندازی حدود ۲۰ میلیون تن واحدهای تولید فولاد خام وجود دارد در نتیجه، کشور با حجم زیادی سرمایه‌گذاری در بالادست و پایین‌دست این واحدها مواجه خواهد بود که ضروری است از هم‌اکنون برنامه‌ریزی لازم در مورد چگونگی اجرای آنها صورت پذیرد.
پس از اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، تامین قطعات و مواد و ارز مورد نیاز صنایع با دشواری‌هایی مواجه شده است. اما تکیه بر توان داخل و استفاده از پتانسیل‌های داخلی و خارجی و حتی در نظر گرفتن اینکه در شرایط عادی احتمالا برخی از سرمایه‌گذاری‌ها برای تولید داخلی مقرون به‌صرفه نباشد، در میان‌مدت سبب افزایش توانایی کشور در زنجیره تولید فولاد می‌شود و به‌صورت نوعی پدافند غیرعامل در جهت مدیریت استراتژیک کشور حرکت خواهد کرد.
در کشور ما فعالیت‌های بسیار گسترده و ارزشمندی در زمینه بومی‌سازی قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنعت فولاد به‌عنوان یک صنعت مادر و استراتژیک انجام گرفته که با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه ایران و دسترسی نه‌چندان مطلوب فولادسازان به قطعات و تجهیزات شرکت‌های خارجی، کار بسیار ارزشمندی است، اما به تنهایی برای ایجاد توسعه و کسب دانش این صنعت کافی نیست. زیرا در بومی‌سازی، ما قطعه را می‌سازیم اما همچنان برای دستیابی به دانش تکنولوژی وابسته هستیم و باید آن را به اجبار خریداری کنیم.
شاید سخت‌ترین بخش بومی‌سازی در صنعت فولاد را بتوان کسب دانش و تکنولوژی این صنعت دانست. حقیقت این است که بومی‌سازی در کنار دستیابی به دانش فولادسازی سبب توسعه پایدار صنعت فولاد می‌شود. باید به دنبال حلقه مفقوده تبدیل دانش به تکنولوژی و سپس تبدیل تکنولوژی به صنعت بوده و سعی بر نهادینه کردن آن داشته باشیم. خوشبختانه صنعت فولاد کشورمان در بخش کسب تکنولوژی به موفقیت‌های خوبی دست یافته که نمونه آن واحدهای احیای مستقیم موجود در کشور است که با استفاده از توان شرکت‌های داخلی کشور توانسته است از طریق بومی‌سازی، دانش و تکنولوژی فوق را به دست آورد.
بومی کردن دانش و تبدیل آن به صنعت عملیاتی است پیچیده که همکاری تنگاتنگ متخصصان و دانشمندان داخلی و صاحبان صنعت را توامان می‌طلبد. بدیهی است در مسیر کسب دانش، نیاز به یاری مدیران تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر است تا با قبول توانمندی‌های واقعی داخلی در حوزه‌های مختلف، در ریسک‌های احتمالی متخصصان و دانشمندان داخلی شریک شوند و امکان توسعه توانمندی‌های داخلی را فراهم آورند.
در همین راستا، بومی‌سازی در شرکت فولاد هرمزگان جزو اهداف استراتژیک شرکت است و اقدامات موثری در این خصوص انجام شده است. شرکت فولاد هرمزگان با ایجاد یک دپارتمان مستقل بومی‌سازی در ساختار رسمی خود، توجه به بومی‌سازی را بیش از پیش در برنامه‌ها قرار داده است. این بخش در قالب گروه‌های کاری، با گروه بهره‌برداری و بخش خرید و تحقیق و توسعه، همکاری کرده و سعی می‌کند با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع داخلی کشور، نیازهای داخلی شرکت را برطرف کند. در واقع وظیفه این بخش شناسایی مسیرهای مختلف برای تامین قطعات، تجهیزات و ماشین‌آلات وارداتی است تا بتوان در داخل کشور اقدام به تولید آن کرد.
برای دستیابی به دانش و تکنولوژی فولاد در کنفرانس ریخته‌گری مداوم که در اواخر آذر ماه در بندرعباس با حضور اندیشمندان، متخصصان، دانشگاهیان و صاحبان صنعت برگزار شد، شناسایی آخرین فناوری‌ها و دستاوردها در حوزه ریخته‌گری مداوم فولاد، شناسایی مشکلات و نیازهای فناوری و بومی‌سازی قطعات، تجهیزات و مواد و شناسایی تمام متصدیان و متخصصان داخلی و خارجی در زمینه ریخته‌گری پیوسته و برنامه‌ریزی برای آینده هدف‌گذاری شده بود. این کنفرانس اقدامی هرچند کوچک اما مثبت در راستای کسب دانش در حوزه ریخته‌گری است و در واقع این کنفرانس‌های فنی و علمی معمولا برای رسیدن به یک هدف آنی و سریع طراحی نمی‌شوند بلکه در این فضا بیش از همه، بیان مشکلات، بررسی نیازهای آتی، به اشتراک گذاشتن اطلاعات و دستاوردها و یادآوری کمبود‌های مورد نیاز توسعه پایدار فولاد کشور در دستور کار است که نتایج آن با گذشت زمان و به مرور مشاهده خواهد شد.
دیدگاهتان را بنویسید