معادن خراسان شمالی در چاله خام فروشی و گرداب مالیات

به گزارش دنیای معدن، ۲۸ ماده از ۶۸ ماده معدنی که در کشور شناسایی شده در پهنه خراسان شمالی وجود دارد و آمارها از استخراج سالانه پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تُن ماده معدنی از معادن این استان حکایت دارد، اما تاسف بار است که بخش زیادی از آن به صورت خام فروشی از استان خارج می شود.

باریت، مرمر، کلسیت، هماتیت، روی و سرب از جمله مواد معدنی در خراسان شمالی است، به جای اینکه از کارخانه ها با سود چند برابری فرآوری شود در دل این خاک نهفته است.

بررسی ها نشان می دهد که معادن کلسیت و هماتیت استان غیرفعال و هشت معدن باریت در شهرستان راز و جرگلان به صورت نیمه فعال مواد اولیه صنعت رنگ سازی و حفاری نفت را تولید می کند و در عمل هیچ سودی از آن عاید استان نمی شود.

نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، طولانی بودن فرآینده پاسخگویی به استعلام ها، کمبود ناوگان و فرسوده بودن ماشین آلات و کمبود نقدینگی از جمله مشکلات پیش روی معدن کاران این خطه از شمال شرق کشور است که باید در این زمینه چاره اندیشی شود.

داستان خام فروشی معادن اسن خطه آنجا دردناک تر می شود که خراسان شمالی در درآمد خانوار و بسیاری از شاخص های توسعه در رده های آخر جدول استان ها قرار دارد و ایجاد صنایع تبدیلی و واحدهای فرآوری، تاثیر بسیار زیادی در رونق تولید و جهش اقتصادی این استان خواهد داشت.

اگرچه کارشناسان امر آمار دقیقی از میزان مواد معدنی فرآوری شده ارائه نکرده اند ولی تنها واحد فرآوری در خراسان شمالی کارخانه آلومینای ایران واقع در شهرستان جاجرم است و قریب به اتفاق مواد معدنی در این استان خام فروشی می شود.

این مشکلات موجب شده تا بخش زیادی از معادن این استان غیرفعال شود و آنان که فعال هستند با ظرفیت کم و ناچیز فعالیت داشته باشند.

۶۰ معدن سلب صلاحیت شده

رییس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی در این خصوص گفت: ۶۰ معدن استان بر اساس ماده ۲۰ معادن مشمول خسارت و سلب صلاحیت شد و آماده واگذاری به متقاضی جدید است و این معادن از سال های گذشته بلاتکلیف مانده و آماده برگزاری مزایده است.

مهدی سجادی افزود: ۲۸۰ فقره معدن در استان دارای پروانه بهره برداری و از این تعداد ۲۲۰ معدن فعال است البته شماری از این معادن با ظرفیت پایین فعالیت دارند.

وی خاطرنشان کرد: طولانی بودن زمان پاسخ استعلام ها از محیط زیست و منابع طبیعی و سخت گیری ها که در بیشتر موارد منجر به پاسخ های منفی می شود، معدن کاران را در همان گام نخست از ادامه راه منصرف می کند و باید این مشکلات برطرف شود.

رییس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی تصریح کرد: معدن موهبت الهی است که می تواند سبب تحول در این استان محروم شده و اقتصاد را رونق دهد اما در استان هم افزایی مناسبی برای توسعه فعالیت معادن وجود ندارد.

به گزارش ایرنا، بر اساس ماده ۲۰ قانون معادن؛ دارندگان مجوزهای اکتشاف و بهره برداری و اجازه برداشت که به تعهدات خود عمل نکنند با تعیین مهلتی مناسب اخطار دریافت و در غیر اینصورت با تایید شورای عالی معادن ملزم به پرداخت خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات مربوط می شوند و یا در نهایت برای ادامه عملیات فاقد صلاحیت شناخته می شوند.

نبود ماشین آلات برای معادن

رییس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه کمبود ماشین آلات از دیگر مشکلات معدن کاران استان است گفت: بیشتر این معدن کاران توان مالی برای خرید این ناوگان را ندارند، بخش زیادی از ناوگان استیجاری و فرسوده است.

وی، معارضان محلی و دولتی را از دیگر مشکلات فعالیت در بخش معدن عنوان کرد و افزود: بخش معدن بدون هیچگونه دفاع از وظایف حاکمیتی خود در مقابل معارضین محلی و ارگان های منابع طبیعی و محیط زیست متضرر بوده و هست.

وی تصریح کرد: برای مثال مطابق ماده ۲۴ قانون معادن استعلام برای یک بار و برای کل محدوده معدنی انجام می شود و ارگان های زیربط باید در ۲ ماه نسبت به پاسخگویی و اظهار نظر برای کل محدوده انجام شود در غیر اینصورت به منزله موافقت تلقی می شود، اما متاسفانه کارشناسان منابع طبیعی با اظهار نظرهای سلیقه ای موجب از بین رفتن امنیت سرمایه گذاری این بخش شده اند.

سجادی اظهار کرد: بسیاری از معادن استان، کوچک مقیاس هستند و با کوچک ترین تغییر در بخش نامه ها و یا آیین نامه ها دچار مشکل شده و از توجیه اقتصادی خارج می شوند.

رییس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی یکی از ظرفیت های موجود در استان را معادن سنگ های تزیینی عنوان کرد و افزود: بیش از ۳۰ معدن مرمریت وجود دارد که بخش زیادی از آنان تعطیل یا نیمه فعال است در این باره باید مطالعات اکتشافی و بررسی علل تعطیلی به صورت دقیق انجام شود.

هدررفت مواد معدنی با خام فروشی

معاون صنایع و معادن اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی هم در این باره گفت: بیشتر مواد معدنی که به صورت خام از استان خارج می شود شامل باریت، سرب و روی، سنگ گچ، مرمر و مرمریت است.

مهیار مشایخی اظهار کرد: مرمر پرتغالی تنها ماده معدنی استان که از کشور خارج می شود و با توجه به لوکس و گران بودن این ماده معدنی و عدم مصرف در داخل منجر به فروش خارجی و صادرات شده است و حتی سنگ های مرمریت که ذخیره بالایی در استان دارد نیز قابلیت صادرات و ارزآوری بالایی دارد.

وی افزود: مشکل اصلی معادن استان عمدتا توان ضعیف یا نداشتن بازار مصرف مطابق استخراج سالانه اسمی است که دلایل متعددی مانند ضعف توان مالی بهره بردار معدن برای نوسازی و تامین ماشین آلات معدنی و یا نبود صنایع معدنی لازم به ویژه در معادن مرمریت و مس مشهود است.

مشایخی گفت: مالکان معدن حتی در گام اول نمی توانند مواد اولیه واحد سنگبری شیروان یا درصد عیار مورد نیاز کارخانه فرآوری مس فاروج را تامین کنند و این واحدهای تولیدی، ماده معدنی مورد نیاز را از خارج استان تامین می کنند.

وی افزود: مشکل اصلی خام فروشی مواد معدنی در استان بیشتر مربوط به نبود صنایع تبدیلی برخی از مواد معدنی در استان و یا کافی نبودن ذخیره برای سرمایه گذاری بلند مدت برای این معادن است.

تیغ مالیات بر گلوی معدن کاران

حقوق دولتی معدن در واقع مالیات یا هزینه ای است که معدن به دولت پرداخت می کند و درواقع معادن به ازای هر تن ماده معدنی، مبلغی را به دولت می پردازند.

رییس خانه معدن خراسان شمالی هم با انتقاد از بالا بودن حقوق دولتی یا همان مالیات برای معدن کاران گفت: بالا بودن حقوق دولتی در این استان سبب شد تا این تولیدکنندگان با مشکل اساسی در فعالیت های خود رو به رو شوند.

علی اصغر شادمانی اظهار کرد: در سال های اخیر حقوق دولتی که از مالکان معادن دریافت می شود حدود سه برابر افزایش یافته و این امر توان مالی معدن کار را برای فعالیت کاهش داده و بسیاری از معادن رو به تعطیلی است و قریب به اتفاق معادن استان کوچک مقیاس هستند و متاثر از افزایش حقوق دولتی هستند.

وی اظهار کرد: حقوق دولتی بدون اینکه میزان استخراج، قیمت فروش ماده معدنی و یا وضعیت فعالیت معدن مد نظر باشد از معدن کار مطالبه و دریافت می شود.

رییس خانه معدن خراسان شمالی در بخش دیگر سخنان خود ضعف زیرساخت ها را از مشکلات فعالیت در حوزه معادن استان عنوان کرد و افزود: معدن کاران به لحاظ مالی توان اجرای پروژه های زیرساختی از جمله ایجاد راه دسترسی، تامین برق و آب ندارند و این زیرساخت ها در بسیاری از معادن وجود ندارد.

براساس آمارهای رسمی سالانه فقط پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تن ماده معدنی از معادن خراسان شمالی استخراج می شود و از ۲۵۰ معدن ثبت شده، کمتر از نیمی از آن ها فعال و مابقی غیرفعال است.

این اعداد و ارقام نشان می دهد؛ خراسان شمالی دارای ظرفیت عظیم معدنی بوده که در صورت استفاده صحیح از آن می توان اقتصاد استان را با پیشرفت چشمگیری مواجه کرد.

خراسان شمالی با یک میلیون نفر جمعیت در شمال شرق کشور واقع است.