بازار به کدام سمت می‌رود؟

پبه گزارش دنیای معدن؛ این ریزش سنگین به معنای از دست دادن ابر کانال 1.3 میلیون واحدی است. به عبارتی با گذشت نزدیک به یک‌سال‌ونیم از آغاز به کار دولت سیزدهم، سطح شاخص بورس به میانه اسفندماه سال گذشته بازگشته است.

البته از دست دادن کانال 1.3 میلیون واحدی در روز اول آبان رخ داد و حالا این شرایط به نوعی تعمیق شده است. اول آبان ماه نیز شاخص کل بورس نزدیک به 1 درصد افت کرد. اما افت دیروز شاخص بورس سنگین‌تر و در سطح نزدیک به 1.5 درصد بود.

شاخص کل بورس تهران آخرین بار در اواسط اسفندماه سال گذشته، از مرز ۱.۲ میلیون واحدی فاصله گرفت و در عرض دو ماه موفق شد با رشد بیش از ۲۰ درصدی، سهامداران را نسبت به تداوم حضور در بازار سرمایه امیدوار کرد. اما پس از ابرکانال ۱.۶ میلیون واحدی، روند نزولی شاخص هم آغاز شد و حالا ۱۵۹ روز می‌گذرد و شاخص کل سهام در این بازه زمانی بیش از ۱۹ درصد افت کرده و سهامداران روزانه زیان مرکب ۰.۲ درصدی را متحمل شده‌اند و کانال‌ها نیز یکی پس از دیگری از دست می‌روند. 

رفع سریع چروک صورت بدون نیاز به بوتاکس و عوارض!(مشاوره رایگان بگیرید)

باید توجه داشت که همزمان با تداوم افت قیمت‌ سهام در بورس تهران، شرایط برای خروج سهامداران خُرد نیز بیشتر فراهم می‌شود. اول آبان‌ماه، سهامداران حقیقی، خالص فروش ۱۸۳ میلیارد تومانی را به ثبت رساندند و دیروز هم 277 میلیارد تومان سهام حقیقی از بازار خارج شد. در روزی که صف «عرضه» از «تقاضا» در همان دقایق اولیه بازار بیشتر شد و به خوبی مشخص بود که سهامداران آمده‌اند تا جلوی «زیان بیشتر» را بگیرند. 

خروج سرمایه‌ها، برای هفدهمین روز متوالی رخ داده است. پیش از این، «اعتماد» در گزارشی عنوان کرد که «در فاصله سیزدهم تا بیست و چهارم مهرماه، 3.3 هزار میلیارد تومان سرمایه خُرد از بورس «فرار» کرده و به بازارهای دیگر سرازیر شده است. در عین حال، طی نیمه اول امسال نیز، 24 هزار و 123 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شده است. یعنی روزانه و به‌طور میانگین 200 میلیارد تومان سرمایه خرد از بازار خروج کرده است. این سرمایه‌ها با هجوم به بازارهای دارایی، اثر هولناکی بر تورم و گرانی خواهند داشت و مشخص نیست که چرا برنامه‌های حمایتی وزارت اقتصاد و دولت سیزدهم برای توقف روند خروج سرمایه از بورس تاکنون نتیجه‌ای نداده است.

البته باید توجه داشت که بیش از 800 روز از لمس کانال 2.1 میلیون واحدی شاخص کل می‌گذرد و از آن زمان تاکنون، روند رو به رشد بورس پایدار نمانده است. از ابتدای شروع ریزش شاخص بورس در سال 99 (تقریبا اواخر مردادماه 99) تاکنون، مجموع خالص فروش حقیقی‌ها تاکنون ۱۷۰ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه خارج شده است. 

بازار به کدام سمت می‌رود؟

ریزش سنگین روز گذشته تحت‌تاثیر نمادهای گروه فلزات اساسی بود. گروهی که طبق گزارش انجمن فولاد ایران در نیمه نخست سال با افت صادرات مواجه شده است. از سوی دیگر خبر عوارض و مالیات جدید برای محصولات خام فولادی و نفتی برای افت بازار بی‌تاثیر نبود و مسیر شاخص را منفی کرد. تحلیلگران بازار می‌گویند اگر روند فعلی تا قدری ادامه پیدا کند که شاخص کل به محدوده یک میلیون و 250 هزار واحدی ورود کند، بحران فعلی برای بورس شدید‌تر خواهد شد.

اما نگاه برخی دیگر نیز یک فرایند 4 مرحله‌ای را به تصویر می‌کشد: مرحله اول، قیمت‌های بالا و خروج سهامدارانی است که سود خود را از این قیمت‌ها برده‌اند و حال پول خود را به بازاری دیگر می‌برند. در اواخر سال 99 این اتفاق در بازار سرمایه رخ داد و بسیاری از سهامداران با این نگاه از بازار خارج شدند. مرحله دوم زمانی است که قیمت‌ها به‌شدت افت می‌کنند و موجب وحشت سرمایه‌گذاران می‌شوند. مرحله سوم، با ورود سفته بازان همراه است و عمدتا بازار به روال افزایشی باز می‌گردد اما حباب قیمت‌ها، همچنان وجود دارد. مرحله آخر جایی است که از شتاب کاهش قیمت‌ها کاسته می‌شود و اگر سرمایه‌گذاران به این نتیجه برسند که فضا برای حضور در بازار فراهم است؛ به بازار برمی‌گردند.  البته در دو سال گذشته، فراز و فرود قیمت‌ها و شاخص‌ها به گونه‌ای بوده که به کاهش رمق خریداران، افزایش تردید سرمایه‌گذاران و در نهایت غلبه فروشندگان برای شکل‌گیری یک موج اصلاحی انجامیده است. هیچ‌یک از سازوکارهای اصلاحی بازار نیز که توسط سازمان بورس یا در مقیاس بالاتر، وزارت امور اقتصادی و دارایی به کار گرفته شده جواب نداده است. چرا که سابقه ناخوشایند زیانی که بیش از دو سال است طول کشیده، موجب شکل‌گیری نوعی ضعف و تردید در فعالان بازار می‌شود که به‌صورت یک چرخه تکرارشونده مانع از تبدیل ریز موج‌های صعودی به رونق پایدار می‌شود. در چنین شرایطی به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ضعف پول در بازار باعث شده تا محرک‌های بنیادی نیز مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار نگیرد.

رییس بورس: استعفا نداده‌ام

در همین حال، در فضای ابهام‌آلود بازار، اخباری مبنی بر استعفای رییس سازمان بورس منتشر شد که مجید عشقی آنها را تکذیب کرد. او گفت که «برداشته شدن مسوولیت از دوش افراد سخت نیست، اما خبر استعفایم واقعیت ندارد و قطعا تا آخرین لحظه پای مسوولیت خود ایستاده‌ام. با توجه به شرایط حاکم در بازار سرمایه، داشتن مسوولیت در سازمان بورس امری دشوار است.» 

این در حالی است که یکسال پیش، احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی برنامه‌های خود را به مجلس ارایه می‌کرد تا بتواند وزیر شود. او در برنامه‌های خود، نگاهی ویژه نیز به مقوله بازار سرمایه داشت. او در مجلس «وعده ایجاد تجربه مثبت برای سهامداران خرد» داده و گفته بود: «برای سهامداران خرد تجربه مثبتی ایجاد می‌کنیم تا افزایش نقش بازار سرمایه را داشته باشیم، بنگاه‌های خوب و خوشنامی در صف عرضه اولیه قرار دارند که می‌توانند کمک‌کننده باشند، همچنین به تخلفات گذشته‌ای که در بازار بورس صورت گرفت رسیدگی خواهیم کرد و مشوق‌هایی برای تازه‌واردان بازار سرمایه قرار می‌دهیم.» وی در بخش دفاع از برنامه‌های بورسی خود در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از اهداف و برنامه‌های خود را بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه برای تامین مالی توسعه اقتصادی و احیای اعتماد از دست رفته مردم به این بازار عنوان کرد.