سناریوی حل مشکل کمبود ماشین آلات معدنی کشور

به گزارش دنیای معدن،  در سالهای اخیر با وجود سه عامل ؛

تحریم های ظالمانه

 افزایش قیمت ارز و سقوط ارزش پول ملی

مدیریت و سیاستگذاری نادرست در زنجیره ی تولید ، نگهداری ، واردات و توزیع ماشین آلات سنگین

این بخش از زنجیره تولید معادن دچار آسیب جدی و جبران ناپذیری شده است که در صورت تداوم باعث زمین خوردن بخش معدنی اقتصاد کشور خواهد شد .

ظرفیت ماشین آلات معدنی مورد نیاز کشور چه تعداد است ؟

اما در حال حاضر در زنجیره ی تولید مواد معدنی حدود 500 میلیون تن استخراج مواد معدنی در کل کشور انجام می گیرد و بر اساس آن تنها در معادن کوچک مقیاس به 15000 دستگاه ماشین آلات معدنی اعم از لودر ، شاول ( بیل مکانیکی) و بولدوزر و ... نیاز داریم . در صورتی که بخواهیم ظرفیت ها را به 700 میلیون تن در سال 1404 ( با توجه به ظرفیت های ایجاد شده در صنایع پائین دستی و البته برنامه دولت فعلی ) برسانیم حداقل به 25000 دستگاه نیاز داریم ( تشریح این مسئله ؛ در حال حاضر اگر 6000 معدن فعال بخواهند ظرفیت خود را تنها 5000 تن در سال افزایش دهند تا احجام افق 1404 محقق شود نیاز به 6000  دستگاه لودر متوسط می باشد ) .

چه باید کرد ؟

 صورتهای مالی هپکو در سال 99 نشان می دهد که تنها در یک سال  29 دستگاه راهسازی و معدنی تولید شده که از این میان تنها یک دستگاه بیل مکانیکی بوده است  . در حالی که ظرفیت اسمی این مجموعه 1060 دستگاه می باشد . حتی اگر به طور عجیبی ظرفیت عملیاتی هپکو به ظرفیت اسمی خود برسد ما همچنان چندین هزار دستگاه کمبود داریم .

اقدامات ذیل بهترین سناریو برای حل مشکل ماشین آلات معدنی در کشور خواهد بود که شامل مراحل ذیل می باشد ؛

تسهیل واردات در شرایط فعلی و در فاز اول

تولید قطعات و تامین خدمات در فاز دوم

تجمیع خط تولید قطعات و تکمیل خط کامل تولید ماشین آلات در فاز سوم

 

1-تسهیل واردات ( زمان لازم برای رفع موانع یک سال)

هر چند در سال بالغ بر 1.5 میلیارد دلار ( به طور متوسط هر ماشین 120 هزار دلار) ماشین آلات معدنی مورد نیاز کشور است و بهتر است که این میزان ارز توسط تولید داخلی صرفه جویی شود اما ماکزیمم واردات ماشین آلات در گمرک در سال های اخیر کمتر از 50 میلیون دلار یعنی کمتر از 3 درصد نیاز کشور ثبت شده است . از سویی دیگر از نگاه تولید کننده ی ماشین آلات ، این ماشین ها محصول نهایی تولید است اما از طرفی در بخش معدن به این ماشین آلات به چشم ابزار تولید نگاه می شود که باعث ایجاد ارزش افزوده ی 5  میلیارد دلاری تا مرحله ی فرآوری می گردد . 

مع الوصف با توجه به اینکه در داخل کشور فعلا این ظرفیت وجود ندارد که یک ماشین سنگین به طور کامل تولید شود و زیر ساختهای لازم نیز موجود نیست ، می بایست بخشی از نیاز داخل از طریق واردات تامین شود . منتهی این واردات می بایست طوری مدیریت شود تا تولید کنندگان و پیمانکارانشان با حداقل هزینه و بروکراسی اداری ماشین آلات را وارد کشور و چرخه تولید نمایند ( به عنوان مثال ؛ یک بیل 400 کوماتسو معادل 3.5 میلیارد تومان ارزش دارد در حالی که در بازار سیاه داخل کمتر از  8 میلیارد تومان خرید و فروش نمی شود) .

چالشها :

محدودیت هایی چون سن ماشین آلات (بالای  5 سال)  که در سالهای اخیر مطرح شد کاملا غیر کارشناسی بود که با تبدیل آن به بالای 10 سال شرایط بهتر شد که این عدد مناسب است .

نگاه تعرفه ای گمرک و دولت به این ماشین آلات  به عنوان ماشین آلات جاده ای در حالی که این ماشین آلات بخشی از خط تولید و غیر جاده ای هستند

تاثیر منفی مجوز واردات به شرکتهای معدنی بر قیمت بازار به دلیل کمبود آنها

دلالی در بازار سیاه

2- تولید قطعات و تامین خدمات ( زمان لازم 3 سال تا خودکفایی)

بابت ساخت داخل لازم نیست هپکو یا مجموعه دیگری تمام خط تولید رو در اختیار داشته باشند و خودکفا باشند و این در تمام دنیا مرسوم است . ما باید از قطعه سازی مثل باکت ها و دکل ها و ...  و ارائه خدمات فنی مهندسی ( نت) شروع کنیم و بعد از تکمیل تولید این قطعات به طور رقابتی ، خط تولید را کامل کنیم . اصرار بر تولید کامل یک ماشین در شرایط فعلی اصلا اصولی نیست و حکم سنگ بزرگ را برای مجموعه ای چون هپکو دارد . وضعیت فعلی هپکو در عدم توانایی انجام تعهدات موید این مطلب است .

3-تجمیع خط تولید قطعات و تکمیل خط کامل تولید  ( زمان لازم برای خودکفایی 1 سال)

شرکت هایی مانند نصر ماشین ، تیراژه و ... در داخل کشور همین مسیر ( فاز دوم سناریو) را طی نموده اند  و بعد از چند سال و در شرایط رقابتی به زودی به خودکفایی خط تولید کامل خواهند رسید . استفاده از تجربیات آنها برای احیا و مدیریت مجموعه های بزرگی مانند هپکو قطعا راهگشا خواهد بود .

 

کارگروه تحقیقاتی معدنی شهید حسام خوشنویس