چالش های صنعت فولاد ایران

به گزارش دنیای معدن، البته در مسیر مطالعات جامع فولاد که باید به ظرفیت ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ برسیم، بزرگ ترین چالش از گذشته تاکنون در زیرساخت ها و به ویژه آب است که بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعات هرگونه احداث خطوط تولید فولاد باید در نواحی جنوبی کشور، کناره های خلیج فارس و دریای عمان انجام پذیرد و به همین دلیل نیز دو قطب فولاد ۱۰ میلیون تنی در هرمزگان و چابهار در برنامه دیده شده است. در مورد واحدهای موجود نیز پیشنهاد شده با پیش بینی بروز بحران آب نسبت به جابه جایی یا تغییر تولید مطالعه شود و اقدام مقتضی صورت پذیرد. در صورت عدم توجه به نتایج مطالعات و ادامه روند گذشته مطمئنا هدف چشم انداز ۱۴۰۴ تحت تاثیر قرار می گیرد، به طوری که در این سال ها برخی از واحدها اجبارا بخشی از خطوط تولید خود را در مقاطعی از زمان به دلیل مشکل آب متوقف می کنند.

البته برای کاهش مصرف آب در واحدهای فولادی، امکان صرفه جویی با تغییرات در خطوط تولید وجود داشته و در این راستا نیز اقدامات قابل توجهی در واحدها انجام گرفته و می گیرد. نوسازی و بازسازی و استفاده از تکنولوژی های جدید در بخش های مختلف خطوط تولید و پیشگیری از تلفات بی مورد آبی در کاهش مصرف آب اثربخش است. برخی واحدهای قدیمی تلفات آبی قابل توجهی دارند که با بازسازی و استفاده از روش های جدید از جمله برج های هوای خنک به جای برج های خنک کننده آبی، قابل صرفه جویی و کاهش مصرف آب است. یکی از راه های کاهش مصرف آب که واحدها در حال پیگیری آن هستند استفاده از پساب های شهرهای مجاور واحد است. البته این روش نیز برای واحدهای بزرگ تولیدی قابل اطمینان کامل نیست.

در پی این وضعیت مطالعات جامع صنعت فولاد در دستور کار قرار گرفت. رسانه «دنیای اقتصاد» هم همواره پیگیر پیشرفت صنعت فولاد بود. سازمان ایمیدرو شرکت ملی فولاد ایران با انعقاد قرارداد با مشاور منتخب، شرکت مهندسی فولاد تکنیک، تدوین و پایش سالانه را برنامه ریزی کرد.

نتیجه مطالعات و پیگیری ها به آنجا انجامید که سند چشم انداز در صنعت فولاد در ۱۴۰۴ به هدف تعیین شده برسد.

متاسفانه اهداف سند چشم انداز در زیرساخت های موردنیاز صنعت فولاد به دلیل عدم تحقق سند در دیگر بخش های به دست نیامد و صنعت فولاد را با چالش هایی روبه رو ساخت. عدم تحقق رشد اقتصادی پیش بینی شده (۸درصد)، عدم تحقق رشد ارزش افزوده ساختمان و صنعت و شرایط بین المللی باعث شد؛ بازار فولاد مطابق پیش بینی برنامه تحقق پیدا نکند. عدم پیگیری برنامه ها و اهداف در دیگر بخش ها از جمله پیش بینی های افزایش ظرفیت حمل و نقل ریلی، جاده ای، بنادر و عدم پیگیری برنامه انرژی شامل آب، گاز، برق دیگر چالش های صنعت فولاد شد، به نحوی که مطابق آخرین اطلاعات نیمه اول سال۱۴۰۰ ظرفیت فولاد خام ۴۱ میلیون تن و تولید واقعی ۱۳ میلیون تن شد و همین روند تا سال۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت.

صادرات نیز در ۶ ماهه اول سال۱۴۰۰ معادل یک میلیون و هفتصد هزار تن محصولات مختلف فولادی بوده است. این درحالی است که در سند چشم انداز پیش بینی ۲۰ میلیون تن صادرات سالانه و ۳۵ میلیون مصرف داخلی در سال۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است. در توسعه معادن و تامین مواداولیه نیز با چالش روبه رو هستیم. به رغم اقدامات انجام شده در زمینه اکتشاف فاصله با هدف بسیار زیاد است. ذخایر معادن قبلی اکتشاف و استخراج شده رو به اتمام است و در ذخایر معان عمقی نیز اقدام موثری صورت نگرفته و با توجه به نیاز به تکنولوژی بالا و هزینه، اقتصادی بودن استخراج معادن عمقی نیاز به مطالعه و بررسی دارد.

برای بسیاری از فعالان اقتصادی صنعت فولاد این سوال مطرح است که؛ تعیین ظرفیت ۵۵میلیون تن و مطالعات انجام شده برای تحقق آن هدف درستی بوده است؟

پاسخ این پرسش این است که آیا تدوین سند چشم انداز لازم بوده؟ این درحالی است که بخش فولاد سند چشم انداز را دنبال کرده اما دیگر بخش ها توجهی به آن نکرده اند.

درحال حاضر صنعت فولاد برای ادامه حیات خود باید راسا زیرساخت های خود را احداث کند و برای انجام آن حداقل حدود ۹ میلیارد یورو سرمایه گذاری موردنیاز است. البته برای بازار فولاد باید رشد اقتصادی و ارزش افزوده صنعت و ساختمان رشد قابل قبولی داشته و مبادلات اقتصادی بین المللی برقرار شود.

درضمن باید روند جانمایی نادرست واحدهای فولادی در کشور که به دلیل دخالت های برخی سیاستگذاران رخ داده است؛ اصلاح شود، زیرا بسیار شنیده شد که برخی کارخانه ها به دلیل کم آبی تعطیل می شوند که این تبعات همان رفتارهای غیرکارشناسی است. در حال حاضر شرکت های معدنی بر اینکه زنجیره ارزش را در محدوده خود استان کامل کنند، اصرار دارند و همین امر موجب شده تولیدکنندگان به راه اندازی پروژه های بسیار گران قیمت انتقال آب تن بدهند.

مطالعات ما نشان می دهد، احداث واحدهای فولادی در سواحل جنوب کشور مشکلات این بخش را در تامین آب مرتفع خواهد کرد، در غیر این صورت با مشکلات عدیده ای در تامین آب مواجه خواهیم شد.

در این سال ها مقرر شده بود تا مجوز برای ساخت کارخانه تولید فولاد در داخل ایران داده نشود؛ اما تنها یک واحد با ۶/ ۱میلیون تن احیای مستقیم تولید در چابهار در حال احداث است و اقداماتی نیز در هرمزگان در دستور کار قرار گرفته است.

اما متاسفانه بسیاری از واحدهای تولیدی قصد داشتند آب موردنیاز را از طریق پساب تامین کنند و هیچ محاسبه ای در این راستا صورت نگرفت.

مهم ترین مشکل طی این سال ها آن بود که سرمایه گذار برای امکان سنجی احداث پروژه فولادی از محاسبات دقیق استفاده نمی کرد و برخی از مسوولان تامین آب مجوزها را با تحت فشار قرار دادن اداره ها در استان ها می گرفتند.