تولید درگیر ابر‌چالش انرژی

به گزارش دنیای معدن، شیفت‌های کاری از بین رفتند و خاموشی بسیاری از خطوط تولیدی را فرا گرفت و حالا در اولین سال از قرن جدید، روز از نو و روزی از نو. بسیاری از واحدهای تولیدی نگران سرنوشتی هستند که عدم سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته در صنعت برق کشور برای آنها رقم زده و نه تنها فرصت تولید و توسعه را از آنها می‌گیرد، بلکه ارزآوری آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده و از اشتغال آنها کاسته است.

تهدید کمبود برق و انرژی گاز جدی است

مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه در مورد محدودیت‌های تامین انرژی برق گفت: امسال نیز تهدید کمبود برق و انرژی گاز کماکان جدی است؛ با این تفاوت که در سال گذشته، بی‌برنامگی و عدم اعلام برنامه دقیق برای خاموشی‌ها یکی از مشکلات جدی صنعت فولاد کشور و از جمله فولاد مبارکه به شمار می‌رفت و به صنعت ضربه وارد کرد.

به گفته امیرطباطباییان، امسال محدودیتی در زمینه یاد‌شده هنوز اعمال نشده است؛ هر چند زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که با ارائه برنامه به کارخانه‌های فولادی و صنایع پرمصرف کشور بتوانند همزمان با اوج مصرف برق، برنامه‌های کاهش تولید از جمله رفتن برخی از خطوط تولیدی به اورهال و تعمیرات اساسی را اجرا کنند.

وی تصریح کرد: البته دمای پایین هوا در اردیبهشت ۱۴۰۱ و بارش‌های سال پیش نیز به دیرتر شروع شدن محدودیت‌های برق کمک کرده است، از این رو  تصور ما این است که دولت محدودیت‌ها و خاموشی‌های برق را دیرتر اعلام کند؛ هر چند به طور قطع محدودیت تامین برق وجود خواهد داشت و ما را دچار مشکل خواهد کرد.

وی با اشاره به راهکارهای پیش‌بینی شده برای مواجهه با کمبود برق در سال ۱۴۰۱ خاطرنشان کرد: هم‌اکنون  در حال احداث نیروگاه‌های حرارتی و تجدیدپذیر هستیم، ولی هیچ یک به نتیجه اصلی که تولید انرژی الکتریکی باشد، نرسیده است؛ برنامه ما آن است که نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی سیکل ترکیبی با راندمان بالا در فولاد مبارکه را قبل از شروع محدودیت‌های سال۱۴۰۲ به مدار تولید بیاوریم  که در حال حاضر عمده تجهیزات اصلی توسط شرکت مپنا ساخته شده و عملیات اجرایی پروژه در حال انجام و با سرعت خوبی در حال پیشرفت است.

طباطباییان خاطرنشان کرد: در حوزه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر (انرژی خورشیدی و بادی) نیز اقداماتی برنامه‌ریزی شده که بتوانیم از این محل نیز بخشی از انرژی خود را تامین کنیم؛ از جمله اولین نیروگاه‌های خورشیدی روی سطح آب به ظرفیت ۳۵ مگاوات که هم اکنون در حال شناسایی پیمانکار هستیم که بخشی از انرژی تولیدی آن برای پیک سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید، نیروگاه خورشیدی ۵۴۰ مگاواتی  که در مرحله اخذ مجوزهای لازم، اختصاص زمین و تعیین پیمانکار است و بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور به شمار می‌رود، نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی بادی نیز در منطقه میل نادر استان سیستان و بلوچستان در مرحله اختصاص زمین و اخذ مجوزهای لازم است و ساختگاه دیگر نیروگاه بادی به ظرفیت ۱۰۰ مگاوات هم در استان خراسان رضوی و شهرستان خواف در حال بررسی و مطالعه است که بتوان با راه‌اندازی این نیروگاه‌ها بخشی از انرژی مورد نیاز هلدینگ فولاد مبارکه را تامین کرد.

به گفته وی، مجموعه اقدامات یاد‌شده از سوی فولاد مبارکه طراحی شده تا به مرور زمان ظرفیت‌های برق را به مدار بهره‌برداری وارد و برای تامین انرژی برق مورد نیاز خود از آنها بهره بگیرد. پروژه‌های دیگری نیز در قالب بهینه‌سازی انرژی یا استفاده از ظرفیت‌های بهبود مصرف برق پیش‌بینی شده است.

تاثیر شرکت‌های دانش‌بنیان در  تامین انرژی

مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه تاکید کرد: نیروگاه‌های یاد‌شده با سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه بوده و مصرف آن برای کل هلدینگ فولاد مبارکه است، فولاد مبارکه یک ساختگاه دارد که در شهرستان مبارکه اصفهان است و فولاد سنگان و فولاد هرمزگان یا فولاد سبا  و دیگر شرکت‌های تابعه که مصرف‌کننده برق هستند نیز از برق تولیدی آنها استفاده خواهند کرد.

وی در مورد برنامه‌های فولاد مبارکه برای تامین گاز افزود: مشکل گاز متفاوت از صنعت برق بوده و راه‌حل‌های متفاوتی نسبت به تامین برق دارد. در این راستا تفاهم‌نامه‌ای میان شرکت ملی گاز و شرکت فولاد مبارکه به امضا رسیده که بتوانیم با استفاده از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان پروژه ذخیره‌سازی گاز طبیعی را شروع کنیم که همان‌طور که در دنیا به این روش ذخیره‌سازی ال ان جی صورت گرفته و از آن در فصول سرد سال بهره می‌گیرند، ما هم بتوانیم در فصول سرد از گاز ال‌ان‌جی استفاده کرده و در زمان‌هایی که نیاز است، بخشی از نیازهای خود را تامین کنیم.

طباطباییان در مورد تاثیر شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تامین انرژی تصریح کرد: در این میان شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند نقش‌های جدی ایفا کنند. یکی از برنامه‌های دیگر فولاد مبارکه، سرمایه‌گذاری در توسعه میادین جدید گازی است که آن هم فولاد مبارکه به عنوان یک سرمایه‌گذار اعلام آمادگی کرده تا از طرح‌های زودبازده وزارت نفت برای مشارکت بهره گرفته و بخشی از نیاز خود را در فصول سرد سال تامین کند.

به گفته وی، یکی از کارهای دیگری که پیشنهاد آن از سوی فولاد مبارکه به شرکت گاز استان داده شده است، جایگزینی بخاری‌های کم‌راندمان با راندمان بالا است؛ چراکه تقریبا ۶۰ تا ۷۰ درصد گاز مصرفی کشور در فصول سرد سال در بخش خانگی رخ می‌دهد و اگر مصرف در بخش خانگی کنترل نشود، به‌طور حتم ظرف چند سال آتی، وضع بدتر خواهد شد و محدودیت‌ها و کمبودها به بخش خانگی نیز سرایت خواهد کرد؛ به خصوص اینکه مصرف گاز در صنایع بسیار محدود است و صنعت فولاد ۵ تا ۶ درصد گاز کشور را مصرف کرده و در مقابل سهم ۷۰ درصدی بخش خانگی و تجاری سهمی ‌ندارد؛ در حالی‌که اگر این مشکلات حل نشود، ظرف سنوات آتی در تامین نیازهای گاز خانوارها در بخش خانگی نیز با مشکل مواجه خواهیم شد.

مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه تاکید کرد: یک پکیج به شرکت گاز ارائه کردیم که به ازای تعویض و جایگزینی رایگان بخاری‌های راندمان پایین بتوانیم از محل صرفه‌جویی انجام شده بخشی از محدودیت‌های گاز خود را در فصول سرد سال برطرف کنیم.  وی افزود: چنانچه به هر دلیلی از جمله نبود انرژی برق و گاز یا مواد اولیه تولید انجام نشود، نه تنها نتوانستیم تولیدی داشته باشیم و عدم‌النفع تولید برای ما پیش خواهد آمد، بلکه سرمایه‌گذاری ما و تمام زنجیره تولید کشور که از محصولات ما به‌عنوان خوراک واحدهای خود استفاده می‌کنند غیرقابل استفاده خواهد بود و این به نفع کشور و فولاد مبارکه است که این سرمایه ملی یعنی گاز طبیعی را هدر ندهد.

طباطباییان درمورد نقش دولت برای تامین برق صنایع تصریح کرد: در واقع تامین زیر‌ساخت به نوعی وظایف وزارت نیرو و نفت است که در حوزه تامین برق و گاز پایدار گام بردارد؛ اما اکنون با توجه به شرایطی که به‌وجود آمده، وزارت صمت به کمک وزارت نیرو آمده و اگر مورد توجه قرار بگیرد و روی آن تمرکز شود، نشان می‌دهد که گامی ‌برای کمک به وزارت نیرو است.

وی تاکید کرد:  ضمن اینکه فولاد مبارکه، پروژه بهینه‌سازی را دنبال کرده و چشم امیدش به اقدامات دولتی نیست؛ بلکه پروژه‌هایی را دنبال می‌کند که بهینه‌سازی مصرف برق و گاز را به‌دنبال دارد و آخرین آن، پروژه بازیافت حرارت از دودکش نیروگاه گازی فولاد مبارکه بود که سال ۹۷ به بهره‌برداری رسید و روزانه ۱۲ میلیون مترمکعب مصرف گاز  ما را کم کرد و راندمان نیروگاه ۶ درصد رشد داشت و از این دست پروژه‌ها در دست انجام است تا بتوان موضوع استفاده از برق و گاز را بهینه کرد.

بهینه‌سازی مصرف انرژی نیازمند مشوق‌های قانونی

مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه خاطرنشان کرد: از سوی دیگر راه‌اندازی بازار بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز لازم است که از سوی دولت و سازمان‌های مربوطه انجام شود تا مشوقی برای تمامی‌ صنایعی باشد که در حوزه بهینه‌سازی انرژی سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ در اصل ما راهکار را می‌دانیم ولی هیچ مشوقی، برای سرمایه‌گذاران در حوزه بهینه‌سازی انرژی ایجاد نکرده‌ایم و بهتر است با مشوق‌های عملی بهینه‌سازی را عملیاتی کنیم. در واقع اگر با بهینه‌سازی منفعتی به سرمایه‌گذار نرسد، کسی دنبال این کار نخواهد رفت.

وی درمورد اینکه چقدر از ظرفیت‌های تولیدی فولاد مبارکه بابت کمبود برق و گاز و مواد اولیه معطل مانده است، گفت: در کل کشور به‌خاطر نبود انرژی در سال ۱۴۰۰ تقریبا ۶ میلیارد دلار صادرات بخش فولاد از دست رفت، باید به این نکته اشاره کرد که در کشور حدود ۳۵ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد خام داریم که سال گذشته حدود ۲۷ میلیون تن تولید شده است که عمده این افت تولید یا به دلیل قطعی برق بوده یا اعمال محدودیت در حوزه تامین گاز که به هر حال، اثر منفی خود را بر تولید بر جای گذاشته است.

طباطباییان با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های انرژی و بهینه‌سازی می‌توانند کمک کنند، افزود: با چند شرکت دانش‌بنیان در حوزه بهینه‌سازی انرژی و تولید تکنولوژی‌های جدید وارد تعامل شده‌ایم و این شرکت‌ها می‌توانند در حوزه بهینه‌سازی و تامین منابع انرژی یاری‌رسان ما باشند؛ ضمن اینکه در حوزه بومی‌سازی و مهندسی معکوس تجهیزات دارای راندمان بالا در دنیا نیز این شرکت‌ها می‌توانند نقش‌آفرین باشند. شرکت‌های  فعال در این حوزه در صورت ارائه پیشنهادهای فنی و اقتصادی در حوزه بهینه‌سازی انرژی و جایگزینی تجهیزات با راندمان بالا، بررسی شده و اگر امکان آن به لحاظ اجرایی و مالی فراهم باشد، از آن استفاده می‌شود.

دولت باید سیاستگذاری صحیح در حوزه بهینه‌سازی داشته باشد

وی درباره برون‌رفت از مشکلات حوزه تامین پایدار انرژی تصریح کرد: مهم‌ترین موضوع، حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی در حوزه صنعتی، تولیدی، تجاری و کشاورزی است؛ به ویژه  اینکه اکنون مهم‌ترین موضوع در سطح کشور، هدررفت انرژی است و شدت مصرف انرژی در کشور بالا است و اگر بتوان بهینه‌سازی مصرف انرژی را انجام داد، به طور قطع می‌تواند کمک‌رسان باشد و با مدیریت صحیح مصرف بخش زیادی از مشکلات را حل کرد.

مدیر انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه خاطرنشان کرد: دولت باید فقط سیاستگذاری درست انجام داده و ضمن ایجاد زیر‌ساخت، ابزارها و ساختارهای لازم برای بهینه‌سازی مصرف انرژی را سر و سامان دهد. با وجود سختی‌های بسیار امکان دستیابی به تکنولوژی روز دنیا در زمان تحریم شدنی است؛ اما اینکه مراکز دانشگاهی و دانش‌بنیان ما به این سمت حرکت کنند و این تکنولوژی‌ها در ایران تولید، بومی‌سازی یا مهندسی معکوس شود، یک ضرورت است اما حمایت بخش دولتی و خصوصی اهمیت بالایی دارد؛ حمایت‌ها از این شرکت‌ها باید مستمر باشد تا نتیجه حاصل شود و بتوان شاهد اتفاقات خوبی بود.

به گفته وی، تولیدکنندگان و همچنین فولاد مبارکه باید تنها دغدغه تولید و پیشتازی در عرصه خود داشته باشند نه اینکه به دلیل اینکه  متولیان بخش‌های دیگر با تامین انرژی و آب و برق و گاز به وظایف خود عمل نکرده‌اند، انرژی و زمان و هزینه خود را صرف کارهایی کنیم که وظیفه اصلی سازمان ما نبوده است و این جالب نیست و هر بخشی باید در حوزه خود به درستی عمل کند تا تولیدکننده دچار زحمت و دردسر نشود. به طور کل تولیدکننده نباید به دنبال تامین زیرساخت برود.