واهمه از رکود، زیرپوست بازار فولاد

از سکه افتادن فولاد در بازارهای جهانی و کاهش بهای شمش فولاد صادراتی ایران، زمینه افت نرخ پایه این محصول را در رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران رقم زد. متال‌‌‌بولتن میانگین نرخ فروش بیلت صادراتی ایران، فوب خلیج‌فارس را برابر 465دلار به‌ازای هر تن اعلام کرد که این رقم نسبت به میانگین نرخ فروش صادراتی این محصول در هفته قبل کاهش 15دلاری به ازای هر تن داشت. در عین حال، ظرف یک‌هفته اخیر بهای ارز نیمایی رشد محدود حدود 200تومانی داشت و مجموع این دو سیگنال باعث شد تا در نهایت قیمت پایه شمش فولاد برای عرضه در روز گذشته (دهم مرداد) کاهش 4/ 3درصدی داشته باشد و هر کیلوگرم شمش فولاد با نرخ 11‌هزار و 880تومان به ازای هر کیلوگرم روانه رینگ صنعتی بورس کالای ایران شود که این رقم کمترین قیمت پایه عرضه شمش پس از اردیبهشت سال 1400 بود.

کف‌‌‌نشینی 14ماهه قیمت پایه شمش فولاد برای عرضه در بورس‌کالا، برقراری امکان خرید اعتباری و حذف سهمیه بهین‌‌‌یاب برای خرید باعث شد تا با وجود رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای حاکم بر بازار فولاد داخلی و صادراتی، استقبال گسترده‌‌‌ای از عرضه‌‌‌های روز گذشته شود. بازار داخلی مقاطع طویل فولادی ظرف ماه‌‌‌های اخیر با رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای روبه‌رو بوده‌‌‌اند. در این شرایط، سقوط نرخ فولاد در بازارهای جهانی و واهمه از رکود باعث شده است تا بازارهای صادراتی نیز در تنگنا قرار گیرند و این بخش نیز حال و روز خوبی نداشته باشد. در شرایطی که نوردکاران با انباشت محصول به دلیل رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای در بازار داخل و همچنین تضعیف جدی بازارهای صادراتی روبه‌رو هستند، همچنان استقبال زیادی از عرضه شمش فولاد می‌شود که از این موضوع می‌‌‌توان با عنوان تناقض رکود و رشد تقاضا یاد کرد.

فولادسازان روز دهم مرداد حدود 123‌هزار تن شمش فولاد را روانه رینگ صنعتی بورس‌کالا کردند. در این شرایط، تقاضایی برابر 340‌هزار تن برای خرید این شمش در بازار به ثبت رسید. اگرچه میزان تقاضا تقریبا سه‌برابر عرضه بود، بخش عمده‌‌‌ای از خریداران حاضر به رقابت هیجانی برای کسب سهم از عرضه‌‌‌ها نشدند و به این ترتیب، میانگین نرخ فروش شمش از رینگ روز گذشته به 12‌هزار و 200تومان رسید که این رقم تنها 7/ 2‌درصد بالاتر از قیمت پایه بود. این در حالی است که خریداران شمش در هفته‌‌‌های گذشته رقابت‌‌‌هایی تا سقف 20‌درصد نیز برای کسب سهم از عرضه شمش فولاد داشتند. کاهش تمایل به رقابت قیمتی برای کسب سهم از عرضه شمش فولاد بیانگر برآورد فعالان این بازار از استمرار روند کاهش قیمت در عرضه‌‌‌های بعدی است. پیش‌بینی‌ای که عمدتا از سیگنال‌‌‌های جهانی نشات می‌گیرد.  اگرچه برآورد اغلب فعالان بازار از عدم‌بازگشت قیمت‌ها به مسیر رشد در میان‌مدت خبر می‌دهد؛ اما برداشتن سهمیه بهین‌‌‌یاب و برقراری فروش اعتباری باعث شده است تا همچنان رینگ شمش فولاد در بازار داخل خلاف جریان کلی در بازارهای جهانی پررونق باشد.

فولاد داخلی، هم‌‌‌قیمت با فروش صادراتی

رقابت متقاضیان برای کسب سهم از عرضه شمش فولاد در معاملات روز دوشنبه دهم مرداد باعث شد تا میانگین نرخ فروش هر کیلوگرم میلگرد از این بازار به 12‌هزار و 200تومان برسد. با احتساب نرخ ارز نیمایی26‌هزار و 500تومانی، شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا با نرخ 467دلار به ازای هر تن به فروش رفت که این نرخ تقریبا 2دلار بالاتر از میانگین نرخ فروش صادراتی آن فوب خلیج‌فارس بود. اگرچه همچنان نرخ فروش شمش فولاد در بازار داخل بالاتر از بهای فروش صادراتی این محصول است؛ اما این فاصله به‌شدت کاهش داشته است.  رکود در بازار جهانی فولاد باعث شده است تا از نرخ شمش فولاد صادراتی ایران نیز در بازارهای جهانی کاسته شود. در چنین شرایطی پررونق ماندن بازار داخل فرصت استمرار فعالیت را برای فولادسازان داخلی فراهم کرده است؛ هر چند در این برهه زمانی نیز کاهش قیمت به افت سودآوری این شرکت‌ها منجر شده و تولیدکنندگان داخلی از تبعات رکود جهانی در امان نمانده‌‌‌اند.

میلگرد ارزان شد؛ نوردکاران و تجار زیان دیدند!

بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» از روند معاملات مقاطع طویل فولادی در بازار آزاد تهران نیز از شدت‌گرفتن رکود در معاملات این بخش حکایت دارد. بهای فروش هر کیلوگرم میلگرد در بازار آزاد تهران در روز دوشنبه دهم مرداد به 15‌هزار و 300تومان رسید. این در حالی بود که میلگرد در این بازار ظرف روزهای پایانی خرداد تا 18‌هزار و 600تومان به ازای هر کیلوگرم نیز پیش رفته بود و به این ترتیب در شرایط کنونی میلگرد حدود 7/ 17‌درصد از اوج تاریخی خود که در خرداد 1401 به ثبت رسید، فاصله دارد. این سقوط نرخ در حالی در این بازار رقم خورده که نرخ ارز نیمایی در این بازه زمانی رشد 6درصدی داشته و نرخ دلار در بازار آزاد در محدود 31‌هزار و 600 تا 31‌‌هزار و 800تومان نوسان دارد.

بنابراین از سکه افتادن فولاد در بازارهای جهانی و کاهش بهای شمش به‌‌‌عنوان ماده اولیه اصلی مصرفی از سوی نوردکاران عامل افت حدود 18درصدی قیمت میلگرد بوده است.  اگرچه کاهش بهای مقاطع طویل فولادی در وهله ابتدایی خبری خوش به شمار می‌‌‌آید؛ اما واقعیت این است که افت نرخ آن به زیان صنایع کشور و تجار بازار تمام شده است. البته چنین زیانی تنها دامن تولیدکنندگان و تجار داخلی را نگرفته و واهمه از بروز رکود اقتصادی به زیان فولادسازان در نقاط مختلف دنیا منجر شده است؛ اما تولیدکنندگان در سایر نقاط دنیا این فرصت را دارند که در زمان بهبود شرایط در بازارهای جهانی از رشد قیمت کسب سود کنند، این در حالی است که سیاست‌‌‌های کنترل‌‌‌گرانه در بازار داخل مانع کسب سود در زمان رونق بازار جهانی شده و به این ترتیب زیان، تنها سهم فولادسازان داخلی از وضع موجود است.

وعده‌‌‌ای که فولادسازان را زیان‌‌‌ده کرد

در شرایطی نرخ شمش و محصولات فولادی در بازار داخل وارد سراشیبی سقوط شده و بازار آزاد مقاطع طویل فولادی با رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای روبه‌روست که در زمان سنتی رونق معاملات مقاطع طویل فولادی قرار داریم و این زمان نیز بدون تغییری محسوس در تقاضای مصرفی رو به اتمام گذاشته است. اتمام روزهای گرم سال بدون بازگشت تقاضا به معاملات مقاطع طویل فولادی، زنگ خطری جدی برای توقف یا کاهش تولید فولاد در کشور است. در این شرایط افزایش صادرات مهم‌ترین روش برای برون‌‌‌رفت از شرایط بغرنج کنونی است؛ هر چند با توجه به واهمه از بروز رکود در اقتصاد جهانی دیگر صادرات نیز به‌سادگی میسر نیست.

البته فرصت صادرات در ماه‌‌‌های ابتدایی سال وجود داشت؛ اما وعده دولت برای آغاز طرح ساخت یک‌میلیون مسکن در سال باعث شد تا وزارت صمت تصمیم به وضع عوارض صادراتی روی شمش و محصولات فولادی تولیدی در کشور بگیرد تا به این ترتیب، بازار داخل با کمبودی در زمینه اجرای این طرح مواجه نشود. متاسفانه این وعده و تصمیم غیر‌عملی باعث شد تا از سویی فرصت صادرات از دست برود و از سوی دیگر رونق نیز به بازار مقاطع طویل فولادی بازنگردد و به این ترتیب در شرایط کنونی زنگ خطر تعطیلی تولیدکنندگان نواخته شود. در این شرایط، رفع موانع صادراتی می‌‌‌تواند مسکنی هرچند کم‌اثر بر وضعیت بازار راکد داخلی باشد.

فرمول قیمت پایه مقاطع تغییر می‌کند؟

ظرف سه‌هفته اخیر، فرمول تعیین قیمت پایه مقاطع طویل فولادی برای عرضه در رینگ صنعتی بورس‌کالا تغییر کرد و رشد 11درصدی نسبت به نرخ میانگین معامله شمش فولاد در همان هفته مبنای تعیین قیمت پایه اعلام شد. میانگین نرخ فروش شمش فولاد از رینگ صنعتی بورس‌کالا در روز دهم مرداد برابر 12‌هزار و 200تومان بود، با احتساب مالیات ارزش افزوده و کارمزد ارکان بورس، میانگین قیمت تمام‌شده فروش میلگرد از این بازار برابر 13‌هزار و 350تومان می‌شود. بنابراین با در نظر گرفتن رشد 11درصدی، بهای پایه میلگرد برای عرضه در روز چهارشنبه دوازدهم مرداد برابر 14‌هزار و 800تومان می‌شود. این در حالی است که در همین زمان میلگرد در بازار آزاد تهران با نرخ 15‌هزار و 100تومان به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رود و این نرخ فاصله چندانی با قیمت این محصول در بازار آزاد ندارد.

با توجه به رکود سنگین حاکم بر معاملات مقاطع طویل فولادی و قرار گرفتن قیمت شمش در سراشیبی سقوط، گمانه‌‌‌زنی‌‌‌هایی مبنی بر تغییر مجدد فرمول تعیین قیمت پایه مقاطع طویل فولادی برای عرضه در بورس‌کالا مطرح شده و احتمال دارد مجددا قیمت پایه مقاطع فولادی به شیوه قبل یعنی تعیین بازه مثبت تا منفی 3درصدی نسبت به میانگین نرخ فروش در هفته قبل تعیین شود.