نمایش معدن در ژانر اکتشافات

براساس آمار و اطلاعات معادن در دولت یازدهم حال و روز خوشی نداشتند و طبق آمار بانک مرکزی رشد بخش معدن علی رغم پتاسیل های موجود منفی بوده است. البته در بیانات نوروزی هم مقام معظم رهبری از این امر گله فرمودند . امروز حتی در پاره ای از تولیدات مانند ذغالسنگ که متاسفانه وارد کننده هم هستیم شاهد کاهش حدود 50 درصدی تولیدی داخلی به وجود آمده است. نابسامانی در هدایت و توسعه معادن وصنایع معدنی هم که وظیفه ذاتی ایمیدرو است از حد گذشته از یک طرف با تولید 1 میلیون تنی ذغالسنگ برای 6 میلیون تن ظرفیت کک سازی ایجاد کرده ایم که بعضا برای جلوگیری از تخریب کوره آن را باز گاز شهری گرم نداشته ایم. البته از این موارد مشابه بسیار فراوان است که فرصت نقل آن نیست.

در این شرایط تنها حوزه فعالیت معدنی به دلیل اینکه عمده اطلاعات این حوزه فعالیت معدنی در نزد مجموعه اکتشاف کننده است ارزیابی صحت وسقم اطلاعات نیاز به مطالعه دقیق وپیچیده دارد وبعضا حقیقت کمیت وکیفیت اکتشافات در ادعاهای ژورنالیستی و تبلیغاتی پنهان می شود. ظواهر قضیه نشان می دهد متاسفانه اکتشافات درچند سال اخیر تبدیل به یک ابزار تبلیغاتی شده به نحوی که زمانی وارد جزئیات میشویم با اما واگرهای فراوانی روبه رو خواهیم شد. در حال که صرف ادعای اکتشاف نمیتواند برای ما بعنوان یک سنجه دقیق محسوب شود . در حوزه اکتشافات دولت مدعی فعالیتهایی شده که بیشتر به یک کارتبلیغاتی شباهت داشت تا فعالیت معدنی. بعنوان مثال مدتی قبل در اجلاس مدیران ارشد وزارتخانه اعلام شد حجم ذخایر معدنی اکتشاف شده در دولت یازدهم 5/2 برابر کل اکتشافات 80 سال گذشته است. مفهوم این جمله این است که ذخایر اکتشاف شده کشور در 4 سال اخیر 5/2 برابر شده است و بعبارتی اگر ذخایر سنگ­ آهن کشور 2 میلیارد تن بوده در این دولت به 8 میلیارد تن رسیده است. و یا اینکه ذخایر مس و زغالسنگ و سرب و روی نیز به همین نسبت رشد کرده­ اند. این در شرایطی است که دوستان معدنی می­دانند این ادعا فرسنگها با واقعیت فاصله دارد و در بهترین شرایط احتمالاً ذخایر کشور در 4 سال اخیر حدود 10 تا 15 درصد افزایش داشته­ است. البته منبع این افزایش ذخایر اکتشاف معادن و یا حوزه های معدنی جدید مشخص نیست و عمده این افزایش ذخایر در محل معادن وذخایر قبلی بوده است که با افزایش عمق و سطح اکتشافات قبلی ذخیره افزایش داشته و این موضوع با اکتشاف ذخایر جدید در مناطق جدید خیلی تفاوت دارد . زمانی یک فعالیت اکتشافی میتواند بعنوان یک کار بزرگ محسوب شود که در اثر کار اکتشافات به یک ذخیره بزرگ جدید که قبلا شناخته شده نبوده است دست پیدا میکنیم و حد اقل در یک دهه اخیر حوزه معدنی جدیدی که از نظر سایز معدنکاری قابل توجه باشد اکتشاف نشده است و اگر هم اکتشاف شده دوستان به جای اعداد و ارقام کلی مانند انجام فعالیت شناسایی ذخایر معدنی تاعمق 000/20 متری و یا ارقام مشابه مشخصات این ذخیره و محل آن را اعلام فرمایند .به اعتقاد اینجانب دولت و بخصوص سازمانهای توسعه ای که مدعی اکتشافات گسترده است در طول چند سال اخیر حتی بخشی از فرصت های بخش خصوصی واقعی کشور را با بوکه نمودن محدوده ها و پهنه های معدنی اکتشافی عملا ذایل نمود.

هفته گذشته ریاست سازمان صنعت معدن و تجارت یزد در نشستی خبری با حضور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه به تازگی در استان یزد معدنی سنگ آهن کشف شده که از نظر ذخیره و عیار در کشور و دنیا بی نظیر است، اظهار داشت: معدنی با ذخیره 2 میلیارد تن و عیار 70 درصد در عمق هزار و 500 کیلومتری زمین کشف شده است.

این ادعا با اما و اگر های فراوانی همراه است زیرا برای رسیدن به این نتیجه به تعداد زیادی گمانه با عمق حدود حد اقل 1800 متر نیاز داریم که عمق ،ضخامت و ابعاد ذخیره کاملا روشن شده و همچنین کیفیت ذخیره از نظر تیپ سنگ اهن ،عیار و عناصر مزاحم اعلام شود و این در حالی است به یقین اینچنین فعالیتی صورت نگرفته است واز طرفی ذخیره سنگ اهن با عیار 70 درصد هم خیلی عجیب است و از نظر زمین شناسی در حد ناممکن است البته شاید بخش کوچکی از قسمت تاپ معدن عیار بالا داشته باشد اما دوست مدیر مااطلاع دارند که میانگین عیار با توجه به تناژ می شود ذخیره معدن و حتی زدن یک یا دو گمانه برای این حجم ذخیره کار عملاً کار بیهوده ای است و اتکا به اطلاعات ژئو الکتریکی برای این امر بنای خانه ای روی آب است دوستان باید بیاموزند که در ساختار مهندسی معدن به اندازه ادعا باید دلیل بیاورند ودر غیر اینصورت به تخصص معدن و کارشناسان معدنی اگر نگوییم توهین حد اقل بی حرمتی کرده اند .

در شرایطی که جناب آقای شریعتمداری سکان وزارتخانه را را در دست گرفته اند برای تعیین همکاران خود در حوزه مهدن و صنایع معدنی باید ترازوی دقیقی داشته باشند وادعاهای تبلیغاتی با اطلاعات فنی به قامت آنها ارزیابی نمایند و همکاران تحول خواه را به دور از ادعا های تبلیغاتی انتخاب نمایند. اگر در این مسیر حرکت کنند میتوان امید به تحول در بخش معدن که خواسته مقام معظم رهبری بوده ودر بیانات سال گذشته امر فرمودند معدن با عنایت به بخش خصوصی میتواند جای نفت را بگیرد نایل شوند.

سعید صمدی/ رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران