سرمایه عظیم ژئوتوریسم و گردشگری معدنی ایران

از سال ۱۹۸۰، سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد سالانه روز ۲۷ سپتامبر را به عنوان روز جهانی گردشگری جشن می‌گیرد. بالا بردن سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشان دادن چگونگی تاثیر گردشگری بر ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان از جمله اهداف گرامیداشت این مناسبت بوده است.

ایران عزیز اسلامی این پهنه بزرگ زرخیز فرصت های بسیار مغتنم خدادادی را برای همه کارشناسان برنامه ریزان و تصمیم سازان دلسوز پیش روی قرار داده است تا به همت مردمان پرتلاش و فهیم آن همواره در جهان نقش آفرین باشد و از پس همه ناملایمات و بحران ها با سرافرازی پیشتازی کند. ایران بخاطر این مواهب طبیعی و درک و نبوغ مردمانش علاوه بر تجارب ارزنده و گذر از پیچ های خطرناک و بزنگاه های مهم تاریخی ، با حفظ هویت و اصالت خویش برای سایر جهانیان نیز الگو شده اند. رمز پایداری این ملت بزرگ شناخت موقعیت های متنوع تبدیل و تهدیدها به فرصت ها بوده است. در این راستا علاوه بر موقعیت مهم ژئواستراتژیک و گذرگاهی و موقعیت چهار فصل و فرهنگ غنی ، وجود معادن و ذخایر عظیم طبیعی به خصوص در دهه های اخیر امکان برونرفت از بسیاری از تنگناها را برای ما ایجاد نموده است. رتبه پنجم جهانی در حوزه معدن از این منظر مولفه بسیار مهمی در این شرایط به شمار می رود . در این حوزه تنها در گردشگری معدنی ظرفیت های بالای اشتغال و خلق سرمایه وجود دارد که شاهدیم مورد توجه کشورهای معدن خیز جهان قرار گرفته است و ممالک زیادی از این ظرفیت شناخته شده به عنوان راهی جدید برای کسب درآمد و معرفی جاذبه های خود جهت جذب توریست و سرمایه گذار بهره می برند. گردشگری مبتنی بر طبیعت گردی در ایران، در چند سال اخیر با کویرگردی و بیابانگردی، بازدید از تالاب ها، جنگل ها و سواحل کشور با جلوه های خاص طبیعی مورد استقبال گردشگران داخلی و حتی خارجی قرار گرفته است. استقبال از معادن روباز فعال یا متروکه با جذابیت های بصری قابل توجهی همراه بوده است و کارشناسان گردشگری متوجه جذابیت این بخش در صنعت توریسم شده اند و از آن به عنوان یکی از شاخه های قوی و پربازدیدکننده طبیعی نام می برند . در این ارتباط ژئوسایت ها (مکان های ویژه زمین گردشگری) در مرکز توجه گردشگران قرار می گیرند. یک ژئوسایت می تواند چشم انداز، اشکال متنوع ناهمواری های سطح زمین، یک رخنمون سنگی، لایه های فسیل دار یا یک سنگواره به خصوص باشد و جهانگردی زمین شناسی بر روی جنبه های فرهنگی و تاریخی، همچون توجه به ساخت بناها از صخره ها و سنگ های محلی و به اشکال گوناگونی از فعالیت های معدن کاری متمرکز می شود. از بین جاذبه های ژئوتوریستی هر کشوری، معادن از اهمیت خاصی برای جاذبه های توریستی برخوردار هستند که با عنوان ژئوتوریسم معادن مورد توجه قرار می گیرند. چراکه دیدن معادن، روش های اکتشاف و استخراج آنها، دستگاه ها و ماشین آلات مورد استفاده برای استخراج معادن، مشاهده انواع سنگ ها به ویژه سنگ های قیمتی و جواهری برای مردم جذابیت خاصی دارد. همچنین درک مواهب خدادادی به صورت معادن و ظرفیت مناطق و روش های معدنکاری و تاریخچه معدنکاری هر منطقه از گذشته های دور تا زمان حال، به منظور رونق گردشگری طبیعت گرا و پرکردن اوقات فراغت و کمک به درک و استفاده درست از مواهب و حفظ محیط زیست و آموزش همگانی علوم زمین و معدنکاری، از رویکردهای جدید جهان است که خود می تواند نقش مهمی در کارآفرینی برای مهندسان معدن و افزایش درآمد جنبی معادن بخش خصوصی و حفظ و رونق و زیباسازی طبیعت بیجان بعد از عملیات معدنکاری داشته باشد . در حقیقت ژئوتوریسم، پدیده های زمین شناختی را معرفی می کند و یک سری گروه بندی نظیر پدیده های رسوبی، پدیده های فرسایشی و… دارد.

گردشگری معدنی می تواند در خدمت بخش معدن کاری کهن و همچنین در بخش زمین شناختی قرار گیرد. شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران بر اساس این موقعیت خداداد در این حوزه در چند سال اخیر فعالیت های ارزشمندی را آغاز و از جمله در منطقه بزرگ معدنی انگوران استان زنجان ، منطقه نمکی خور در استان اصفهان، معادن متروکه و جذاب ذغالسنگ البرز مرکزی برای بازدید و استفاده گردشگران و علاقه مندان تسهیلات ویژه ای را فراهم کرده است و در برنامه های آتی آماده ارایه این تجارب به سایر مراکز و سازمان های خصوصی و دولتی می باشد.

رضا دستجردی؛ عضو هیات علمی دانشگاه و عضو هیات مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران