فناوری های نوین بهبود بهره وری در حوزه معدن کاری

فناوری هایی که تغییرات را در صنعت معدن کاری نیز گسترش داده اند و اثرگذاری بسیاری بر ایجاد ارزش افزوده، تسهیل فرآیند های تولید و فرآوری، افزایش بهره وری، اتوماسیون سازی فرآیندها و افزایش ایمنی داشته اند.

راهکارهای نوین در جهت افزایش بهره وری

در گذشته بهره وری (Productivity) تنها از فرمول ستانده بر نهاده تبعیت می کرد، اما امروزه این فرمول با ورود تکنولوژی های جدید تغییر کرده و تکنولوژی ها به ما کمک می کنند که با ضایعات صفر، تولید کنیم و این مساله امروز معادن در جهان است. مطالعات موسسه مکنزی در حوزه بهره وری صنعت معدن کاری حاکی از کاهش ۲۸ درصدی بهره وری معادن در جهان طی یک دهه گذشته است که این موضوع معادن را به سمت استفاده از راهکارهای نوین و فناوری های جدید جهت افزایش بهره وری کشانده است. این فناوری ها شامل اتوماسیون (تراک های خودران)، هوش عملیاتی، سیستم های ردیابی نیروی کار در معادن، نظارت آنلاین بر عملیات معدن کاری و دوقلوهای دیجیتال است.

استرالیا پیشتاز در رشد بهره وری

صنعت معدن کاری استرالیا، پیشرو در جهان از نظر به کارگیری تجهیزات و ماشین آلات به روز معدن کاری است و این کشور بالاترین رشد بهره وری را در حوزه بهره برداری از معادن سنگ آهن کسب کرده است، به طوری که رشد ۷۱ درصدی بهره وری در معادن سنگ آهن استرالیا رخ داده است. برای مثال استرالیا در حال حاضر با ۵۷۱ تراک خودران در معادن خود، از بیشترین تعداد کامیون های معدنی مستقل در جهان استفاده می کند. بعد از استرالیا، کانادا از ۱۴۳ تراک خودران در معادن خود استفاده می کنند.

آمار به کارگیری تراک های هوشمند

نمونه دیگری که در استرالیا باید نام برد، به کارگیری ناوگان بدون سرنشین در معادن منطقه پیلبارا در استرالیا غربی توسط شرکت ریوتینتو است که ۱۳ درصد از هزینه های بارگیری و باربری کاسته است. از جمله مزیت های استفاده از ناوگان هوشمند در این شرکت، افزایش ایمنی، افزایش راندمان کاری و کاهش هزینه های مصرفی است. این ناوگان قادر است ۳۶۵ روز سال را به صورت ۲۴ ساعته فعالیت داشته باشد. ماهانه در معادن سنگ آهن این شرکت در منطقه پیلبارا، به طور میانگین ۲۰ میلیون تن سنگ با این ناوگان جابه جا می شود.

تسریع روند به کارگیری ماشین آلات هوشمند

شرکت های معدنی مانند گروه فلزات فورتسکیو، ریوتینتو، بی اچ پی بیلتون و سانکور، بیشترین افزایش تعداد به کارگیری ماشین آلات نوین و هوشمند را در جهان داشته اند. آمار به کارگیری این ماشین آلات در سال ۲۰۲۱ نسبت به ۲۰۱۹، توسط شرکت های سانکور ۳۲۲ درصد، بی اچ پی بیلتون ۲۵۲ درصد، گروه فلزات فورتسکیو ۶۹ درصد و ریوتینتو ۶۲ درصد رشد داشته است. برای نمونه معدن سنگ آهن کریسمس کریک با مدیریت گروه فورتسکیو، دارای بیشترین تراک های خودران با ۷۴ کامیون در جهان است که سبب افزایش ۱۵ درصدی بهره وری در این معدن، کاهش ۳ درصدی هزینه های تعمیر و نگهداری و افزایش ۴۰ درصدی عمر لاستیک تراک ها شده است.

تراک های خودران واله در معدن کاراخاس

در معدن کاراخاس که بزرگ ترین فعالیت معدن کاری سنگ آهن واله در آنجا انجام می شود، برای نخستین بار استفاده از تراک های خودران آغاز شده است. این شرکت که در تلاش است فناوری خودران و بدون راننده را در فعالیت هایش توسعه دهد، پیش بینی کرده که استفاده از تراک های خودران برای حمل ونقل سنگ آهن باعث افزایش بهره وری و ایمنی در فعالیت های این شرکت خواهد شد. واله از ۱۰ وسیله نقلیه خودران در معدن کاراخاس که تقریبا ۲ برابر بلندتر و بیش از ۳ برابر عریض تر از یک کامیون معمولی هستند و توانایی نگهداری ۳۲۰ تن سنگ آهن را دارند، استفاده می کند. این تراک ها به صورت پیوسته و با سرعت بالاتر کار می کنند، مصرف سوخت را ۵ درصد کاهش می دهند و به برنامه های این شرکت برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای کمک می کنند.

باید به این موضوع توجه کرد که فناوری های نوین در معدن کاری از جمله تراک های خودران تحولات عظیمی را در حوزه معدن کاری ایجاد کرده اند و استفاده از آنها روزبه روز بیشتر می شود که افزایش تعداد آنها سبب افزایش بهره وری، افزایش ایمنی و کاهش هزینه ها خواهد شد و در آینده معدن کاری را به سمت تولید رقابتی تر خواهند برد، پس توجه ویژه سیاستگذاران و بازیگران این صنعت در ایران باید به سرعت به این سمت تغییر کند تا در آینده بتوانیم جایگاه خود را در بازارهای جهانی حفظ کنیم و اگر معدن کاری با همین شیوه سنتی ادامه یابد به مرور از بازارهای جهانی حذف خواهیم شد. همچنین یکی از مسائل امروز ما، محیط زیست است که مهم ترین اصل در توسعه پایدار است. معدن کاری دیجیتال باید علاوه بر کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری به کاهش آلودگی های زیست محیطی حاصل از فعالیت معدن کاری نیز کمک کند.

در مقابل، اجرای مقررات سختگیرانه مانند قوانین جهانی کربن صفر در حفاظت از محیط زیست و سایر قوانین دولتی برای کنترل انتشار و آلودگی هوا روندی را به بخش معدن تحمیل کرده که پیش بینی می شود بازیگران این حوزه در سراسر جهان را مجبور به استفاده از رویه های نوآورانه کند که همین عامل فرصت های سودآوری بزرگی را ایجاد می کند. بیش از هر چیزی باید توجه کنیم که ما در مساله صنعت معدن کاری، در ابتدایی ترین چالش ها هستیم. از عدم ورود سرمایه به بخش معدن، کمبود ماشین آلات تا سیاستگذاری های غلط در این بخش و تحریم ها. مسائلی که تا حل نشوند، نمی توان به معدن کاری دیجیتال به صورت جدی فکر کرد، زیرا این مسائل بسترساز ورود به این عرصه هستند. لازمه جهش یا تغییر در هر صنعتی، وجود تعادل در آن صنعت و عدم وجود ناهماهنگی میان بازیگران و سیاستگذاران آن است و صرفا واردات این تکنولوژی ها سبب هدر رفت منابع مالی می شود.

هر صنعت چه در بازار داخل و چه در سطح اقتصاد جهانی باید سازوکار صحیحی برای رشد و توسعه داشته باشد و عدم تعادل و عدم وجود سازوکار صحیح، تغییرات را با روندی نادرست پیش می برد که سبب هدر رفت منابع خواهد شد. یعنی برای سرمایه گذاری در این موضوع علاوه بر اینکه باید چالش های حاکم بر صنعت معدن کاری کشور حل شود، باید ارتباطات گسترده ای را با شرکت های بین المللی ایجاد کنیم. رفع تحریم ها و ارتباط با دنیا از عوامل مهم در ورود به این مدل معدن کاری است. همچنین زیرساخت های کشور در عرصه فناوری و اینترنت باید توسعه یابد. البته موضوع سرمایه گذاری در استارت آپ ها و شرکت های حوزه فناوری در داخل کشور هم اهمیت دارد. شکل گیری و توسعه چنین شرکت هایی که با سرمایه گذاری شرکت های بزرگ معدنی کشور همراه است، می تواند راهگشای ورود به این عرصه باشد و با ورود شرکت های بزرگ، معادن کوچک نیز دسترسی سهل تر و کم هزینه تری برای مجهز شدن به این فناوری ها خواهند داشت. پس مساله اصلی در یک جمله خلاصه می شود؛ تا مهم ترین و ابتدایی ترین چالش های ما در بخش معدن حل نشود، ورود به معدن کاری دیجیتال امری ناممکن است.