چرا معدن‌کاری دیجیتال؟
دنیای معدن: ابراهیم جمیلی/ رئیس کمیسیون معادن اتاق ایران- شرایط کنونی معدن و لزوم نگاه جدید به معدن و معدن‌کاری دیجیتال و بهره‌گیری از هوش مصنوعی در فعالیت‌‌‌های معدنی رویدادی است که امروز کشور نیازمند آن است.
حدود ۲۰سال قبل، معدن و معدن‌کاری در اقتصاد ملی نقشی نداشت؛ اما از حدود دودهه پیش، به دنبال شرایطی که برای کشور به وجود آمد، نقش معدن بیشتر شد تا اینکه در یک زمان کمتر از دودهه توانستیم به پیشرفت‌‌‌های خوبی در حوزه معدن و صنایع معدنی برسیم. تقریبا دودهه است که معدن در اقتصاد ایران حرفی برای گفتن پیدا کرده است؛ البته هنوز با نقطه ایده‌آل فاصله داریم. هنوز به نقطه‌‌‌ای که حق ما در بازارهای جهانی و در تولید مواد معدنی مبتنی بر ظرفیت کشور است، نرسیده‌ایم؛ زیرا در ایران از ابتدای شروع فعالیت معدن‌کاری، یعنی اکتشاف تا کسب پروانه بهره‌‌‌برداری، استخراج، فرآوری، تبدیل مواد معدنی به مواد نیمه‌خام و محصولات نهایی و تکمیل زنجیره ارزش تولید، زمان زیادی صرف می‌شود که باید مورد بازنگری قرار گیرد. چالش‌‌‌های موجود در شرایط کنونی می‌‌‌طلبد، نیم‌نگاهی به این موضوع بیندازیم که معدن به کدام سمت می‌رود.
معدن قطعا راهی غیر از این ندارد که به سمت فرآوری بیشتر برود. برای اینکه به فرآوری بیشتر دست پیدا کنیم، قطعا به تکنولوژی و ماشینآلات، شرکت‌های دانشبنیان و نیروی‌های متخصص نیاز داریم. در حال حاضر راهی نداریم جز اینکه حتما معدن‌کاری هوشمند را در اولویت‌‌‌های کاری خود قرار دهیم. معدن‌کاری هوشمند یا معدن دیجیتال جزو الزاماتی است که باید برای آن سرمایه‌گذاری کنیم. در حال حاضر، موقعیتی پیش آمده که پرداختن به معدن‌کاری دیجیتال، هم مورد توجه بخش خصوصی و هم مورد توجه دولت قرار گرفته است. امیدواریم بتوانیم در این راه همکاری مشترکی داشته باشیم تا بتوانیم به صورت تیمی در این مسیر حرکت کنیم. دراین مسیر باید دست به دست هم دهیم و از همه امکانات در راه هوشمند کردن معادن استفاده کنیم؛ نه اینکه همچون گذشته دست به اقدامات موازی بزنیم. نباید راه‌‌‌های رفته را تکرار کنیم. اکنون بهترین زمان است که با استفاده از هوش مصنوعی و ایجاد اطلاعات استاندارد بتوانیم از توانمندی‌‌‌های دانشگاه، شرکت‌های دانشبنیان و شرکت‌های بزرگ و کوچک استفاده کنیم. به همین منظور باید نگاهی کلان به آینده معدن و چگونگی مکانیزه کردن معدن داشته باشیم. باید بدانیم که چگونه می‌شود در آینده نه‌چندان دور، روبات‌‌‌ها در معادن جایگزین انسان‌‌‌ها شوند و صرفا از راه دور و به صورت کاملا مکانیزه مدیریت استخراج رخ دهد.
باید راهی بیابیم که فرآوری بیشتری داشته باشیم. باید راهی بیابیم که کمک کنیم زنجیره تولید ما کامل شود. امروز با تکنولوژی متوسط، باطله‌هایی که در یک‌دهه اخیر در معادن تولید شده است، به محصول تبدیل می‌شود. شاید اگر آن زمان تکنولوژی فعلی را داشتیم، می‌‌‌توانستیم ارزش‌افزوده بیشتری تولید کنیم؛ ولی چنین نشد. بخش معدن در آینده به تکمیل زنجیره تولید نیاز دارد. باید بتوانیم تمام عناصر را از ماده معدنی استحصال کنیم؛ حتی عناصر نادر خاکی را که بیشترین قیمت و کمترین میزان ماده معدنی را دارند. همه این الزامات باید ما را به ادامه همکاری بیشتر با دانشگاهها سوق دهد و تلاش کنیم همزمان با نخبگان دانشگاهی که در این زمینه تحقیق و پژوهش می‌کنند، مسیر پیش‌رو را روشن کنیم.
اعتقاد دارم باید پژوهشکده‌‌‌هایی از سوی بخش خصوصی در این زمینه ایجاد شوند و به کمک دانشگاهها بیایند. باید سرمایه‌گذاری روی جوانان افزایش یابد و پایان‌نامه‌‌‌های کارشناسی ارشد و دکتری به سمت و سوی موضوعات کاربردی پیش برود. این کار ما را به سمت دیجیتالی‌شدن نیز پیش می‌برد. در نتیجه باید سعی بر این باشد که میزان ارزش‌افزوده‌‌‌ای که در حوزه معدن ایجاد می‌شود، در زندگی عادی مردمی که در مناطق معدنی زندگی می‌کنند، دیده شود. امیدواریم در این حوزه بخش خصوصی مورد حمایت قانونی قرار گیرد. در این صورت در کمترین فاصله زمانی می‌توانیم به نتایج خوبی دست یابیم. انتظار بخش خصوصی از دولت غیر از همکاری چیز دیگری نیست. انتظار ما این است که در شرایطی که فعالان اقتصادی با تمام کمبودها و مشکلات با قدرت فعالیت می‌کنند، سیاستگذار نیز بخش خصوصی و توانمندی این بخش را باور کند.
بخش خصوصی در موارد زیادی نشان داده که در جریان اجرای پروژه‌‌‌ها از لحاظ کیفیت و زمان، بهتر از شرکت‌های دولتی عمل کرده است. باید دولت قبول کند که بخش خصوصی میتواند بازوی اجرایی بسیار خوبی برای آن باشد. در خصوص معدن‌کاری دیجیتال نیز باید بخش خصوصی به صورت جدی وارد شود و آزادی عمل از سوی دولت در این خصوص داده شود. اما ما هنوز درگیر مشکلاتی هستیم که به طور روزمره برای معدن‌کاران ایجاد می‌شود؛ مانند تامین ماشینآلات و اکتشاف. از این رو به دولت پیشنهاد می‌‌‌دهیم، در شرایط فعلی به چند مشکل که میتواند معدن‌کاری را از این وضعیت خارج کند، توجه ویژه‌‌‌ای کند. اولین موضوع، تامین ماشینآلات است. در شرایط کنونی تامین ماشینآلات با این قوانین و مقررات عملا راکد شده است. بگذارید، بخش‌‌‌خصوصی ماشینآلات موردنیاز خودش را وارد ایران کند.
این رویداد بی‌شک میتواند در کاهش هزینه‌‌‌های باطله‌‌‌برداری و بهره‌‌‌برداری بسیار موثر باشد. درخواست بعدی این است که اجازه اکتشاف دهید. اجازه دهید بخش‌‌‌خصوصی در موارد اکتشافی سرمایه‌گذاری کند؛ این بخش بدون تخریب منابع طبیعی و محیط‌‌‌زیست میتواند اکتشاف علمی انجام دهد تا به معادن بزرگ دست پیدا کنیم. هنوز بخش‌‌‌خصوصی برای دریافت مجوز در جریان اجرای عملیات اکتشاف، برای ورود حداقل یک‌ماشین در راستای اکتشاف نیازمند صرف زمان بسیار طولانی است. این زمان گاهی یک ماه طول می‌‌‌کشد. این در حالی است که دولت باید همکاری با بخش خصوصی را در اولویت کاری خود قرار دهد. امیدواریم بتوانیم با همکاری همدیگر بیش از پیش پتانسیل‌‌‌های پنهان معدن را پیدا کرده و به مزیت‌‌‌های اقتصادی تبدیل کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید