گزارش سالانه تولید فولاد جهان در سال 2014

در 60 سال گذشته روند تولید فولاد جهان همواره سیر صعودی داشته است اما از سال 2000 به بعد و با ظهور کشور چین در عرصه تولید فولاد، این افزایش با شیب تندتری اتفاق افتاده است. بر این اساس از سال 1970 تا سال 2000 میلادی تولید فولاد جهان به‌طور متوسط حدود 2/ 1درصد رشد داشته است اما از سال 2000 تا 2014 رشد صنعت فولاد به سالانه 5 درصد رسید که عمدتا به خاطر افزایش تصاعدی تولید فولاد کشور چین بوده است به‌طوری‌که در برخی از سال‌ها نرخ رشد تولید فولاد این کشور به بیش از 25 درصد می‌رسید. تولید فولاد کشور چین از 128 میلیون تن سال 2000 به بیش از 815 میلیون تن در سال 2014 یعنی بیش از 6 برابر رسید.

چین: تولید‌کننده نیمی از فولاد دنیا

در سال 2004 میلادی کشور چین با تولید 280 میلیون تن فولاد خام سهمی معادل 6/ 25 درصد از کل تولید جهان را داشت. از آن سال تاکنون تولید فولاد خام این کشور با رشدی خیره‌کننده به 823 میلیون تن یعنی 3 برابر در عرض 10 سال رسید به‌طوری‌که امروزه 4/ 49درصد یعنی حدود نیمی از تولید فولاد خام جهان مربوط به کشور چین است. اما علاوه بر چین، سهم خاور‌میانه نیز افزایش داشته و از 3/ 1درصد سال 2004 به 7/ 1 درصد در سال 2014 رسیده است. اما از سوی دیگر سهم مناطقی مانند اتحادیه اروپا، ژاپن، کشورهای CIS، کشورهای حوزه نفتا و همچنین قاره آفریقا کاهش داشته است. در سال 2014 منطقه خاورمیانه با 9/ 7درصد افزایش تولید، بیشترین میزان رشد را در مناطق مختلف جهان داشته است. بعد از ایران کشورهای عربستان با تولید 3/ 6 میلیون تن، قطر با 3 میلیون تن و امارات متحده عربی با 4/ 2 میلیون تن، بزرگ‌ترین‌ تولید‌کنندگان فولاد خام در منطقه خاور‌میانه بوده‌اند.

ژاپن یک پله پایین ‌تر از چین

بعد از چین کشورهای ژاپن با 7/ 110 میلیون تن و ایالات متحده با 3/ 88 میلیون تن در رده‌های بعدی تولید فولاد قرار دارند. رتبه‌های چهارم تا هفتم به ترتیب به هند، کره‌جنوبی، روسیه و آلمان تعلق می‌گیرد. کشور در حال توسعه هند در 13 سال گذشته رشد چشمگیری در تولید فولاد داشته و خود را در میان 5 تولید‌کننده برتر دنیا جای داده است به‌طوری‌که از 27 میلیون تن تولید سال 2000 به 2/ 83 میلیون تن در سال 2014 رسیده است و پیش‌بینی می‌شود سال آینده جایگاه آمریکا را در رده سوم بگیرد.

در میان کشورهای منطقه، کشور ترکیه با 34‌میلیون تن در رده هشتم جهانی قرار دارد. تولید این کشور در سال 2000 معادل 3/ 14 میلیون تن بوده و در رتبه 17 قرار داشته است. همچنین ایران از 6/ 6 میلیون تن تولید و رتبه 22 در سال 2000 به تولید 3/ 16 میلیون تن دست یافته و با 8 پله ارتقا به رده چهاردهم جهان رسیده است.

مقایسه رتبه 20 کشور برتر تولید فولاد حاکی از رشد تولید فولاد در کشورهای در حال توسعه و در عین حال توقف یا کاهش تولید فولاد در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته است. تولید فولاد خام در کشور در حال رشد چین در 13 سال گذشته از 128 به 823 میلیون تن رسیده یعنی حدود 5/ 6 برابر شده است. همچنین کشورهایی مانند هند، ترکیه و ایران نیز صعود قابل توجهی در این جدول داشته‌اند. این در حالی است که تولید فولاد کشورهایی مانند ایالات متحده، آلمان، انگلیس، فرانسه، کانادا و ایتالیا کاهش داشته است که این امر عمدتا به دلایل زیر است.

در دهه گذشته به علت افزایش قیمت انرژی و به‌خصوص مسائل زیست محیطی، سیاست کشورهای پیشرفته و اروپایی کاهش تدریجی تولید فولاد خام و انتقال سایت‌های جدید تولیدی به کشورهایی مانند چین و هند بوده است. این کشورها به‌جای افزایش تولید فولاد خام به فروش دانش فنی و ساخت تجهیزات و پلنت‌های فولادی روی آورده‌اند. از طرفی این کشورها در حال جایگزینی فولادهای ساده و مقاطع ساختمانی با فولادهای آلیاژی و گرید‌های خاص هستند که قیمت بالاتری دارند. به‌عنوان مثال یک‌چهارم تولید فولاد آلمان یعنی حدود 11 میلیون تن به فولادهای آلیاژی و با ارزش افزوده بالا اختصاص دارد که قیمتی 2 تا 10 برابر فولاد معمولی و ساختمانی دارند.

غول‌های فولادی جهان

اما بر‌اساس گزارش انجمن جهانی فولاد، در سال 2014 مجموعه کارخانجات Arcelor Mittal که متعلق به میلیاردر هندی یعنی لاکشمی میتال یکی از ثروتمند‌ترین افراد جهان است، با 1/ 98 میلیون تن تولید فولاد خام، مانند سال‌های قبل رتبه اول شرکت‌های فولادی را به خود اختصاص داده است. این شرکت چند ملیتی با مجموع 222 هزار نفر پرسنل در حال حاضر مالک 61 کارخانه در 27 کشور جهان است که در چهار قاره پراکنده هستند و درآمد آن در سال 2014 حدود 80 میلیارد دلار (بیش از 2 برابر درآمد نفت ایران در همین سال) بوده است.

در رتبه بعدی شرکت Nippon Steel ژاپن قرار گرفته که در سال2014 معادل 3/ 49 میلیون تن (بیش از 3 برابر تولید فولاد ایران) فولاد خام تولید کرد. رتبه سوم تا پنجم متعلق به دو شرکت چینی Hebei Steel، BaoSteel و شرکت کره‌ای POSCO می‌باشد که تولیدی معادل 47تا 41 میلیون تن داشته‌اند. از 15 شرکت اول دنیا 7 شرکت چینی بوده و سهم هر یک از کشورهای ژاپن و آمریکا و کره 2 شرکت است.

مصرف سرانه فولاد کشورها در سال 2014

یکی از مهم‌ترین‌ شاخص‌های توسعه و نشانه صنعتی بودن هر کشور، میزان مصرف سرانه فولاد در آن کشور است. سرانه مصرف فولاد کل دنیا در سال 2014 معادل 220 کیلوگرم بوده که این عدد در سال 2000 حدود 150 کیلوگرم بازای هر نفر بوده است. بخش زیادی از این رشد مصرف به خاطر افزایش چشمگیر مصرف فولاد در کشور 4/ 1 میلیارد نفری چین است. سرانه مصرف فولاد این کشور از 100 کیلوگرم سال 2000 با رشدی کم‌نظیر به 510 کیلوگرم در سال 2014 یعنی نزدیک به مصرف سرانه کشور ژاپن رسیده است.

به‌طور کلی سرانه مصرف فولاد در کشورهای صنعتی و همچنین کشورهای در حال توسعه که رشد اقتصادی مناسبی دارند بالاتر از سایر کشورها است. کشورهایی مانند ایالات متحده، کانادا، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و سوئد که سال‌ها است در رده کشورهای صنعتی قرار دارند طی سال‌های گذشته همواره مصرف سرانه‌ای بالای 300 کیلوگرم داشته‌اند. البته در این میان کشور کره‌جنوبی یک استثنا است. سرانه مصرف فولاد این کشور در 10 سال گذشته همواره بالای 1000 کیلوگرم بوده است. همچنین کشورهایی مانند ترکیه (405 کیلوگرم) و چین (510 کیلوگرم) که هنوز در حال توسعه و رشد هستند، مصرف سرانه فولاد بالایی دارند که البته بخشی از این مصرف به‌دلیل حجم فعالیت‌های توسعه و عمرانی درحال انجام در این گونه کشورها است.

رشد مصرف سرانه فولاد ایران در 2014

اما بر‌اساس آمار انجمن جهانی فولاد، در کشور ایران سرانه مصرف فولاد در سال‌های 2012 و 2013 با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه شده است. به‌طوری‌که از 278 کیلوگرم سال 2011 به 216 کیلوگرم در سال 2013 رسیده است که البته در سال 2014 با کمی افزایش به 220 کیلوگرم رسید.

mdaneshgar@tuvnordiran.com *