دغدغه تولید در «ذوب‌آهن» چیست؟

در دنیا ۷۰ درصد فولادسازی به روش کوره بلند انجام می‌گیرد، روشی که در ایران تنها در ذوب آهن اصفهان انجام می‌شود. در ایران تنها ۱۰درصد از روش کوره بلند برای تولید فولاد و ۹۰درصد از روش احیای مستقیم استفاده می‌شود.

در روش کوره بلند، سنگ آهن به همراه آهک و کک (متالورژی) وارد کوره بلند می‌شود؛ چدن خام تولید شده و در مرحله بعد این آهن به فولاد مذاب تبدیل می‌شود که پس از جداسازی ناخالصی‌‌های آن فولاد خام در دسترس قرار می‌گیرد. در این روش میزان مصرف گاز، برق و آب به‌‌صورت حداقلی است و در مقابل از کک و زغال‌‌سنگ استفاده می‌شود. در روش کوره بلند گازهای فرآیندی از دو طریق تولید گاز در کوره‌های بلند و باتری‌‌های کک‌‌سازی تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گزارش «دنیای معدن»، مدیر فولادسازی ذوب آهن اصفهان درباره واحد فولادسازی این شرکت عنوان کرد: در دنیا حدود ۷۰ درصد روش فولادسازی به‌‌صورت کوره بلند و کنورتور انجام می‌گیرد، اما در ایران این رابطه برعکس است و معدود کارخانه‌هایی هستند که به این روش فولاد تولید می‌کنند. در بخش فولادسازی ذوب آهن، سه کنورتور ۱۳۰ تنی مشغول به کار هستند. البته دو کنورتور نیز در کرمان راه‌‌اندازی شده‌‌اند. در این روش، به روش چدن مذاب تبدیل به فولاد خام می‌شود. پس از آن فولاد مذاب در پاتیل فولاد تخلیه می‌شود که پاتیل‌‌های بخش فولادسازی ذوب آهن نیز ۱۳۰ تنی هستند. در ذوب آهن اصفهان؛ کنورتور نام سازه‌‌ای ۱۶۰ تنی است که در حرارت ۱۵۰ درجه سانتیگرادی چدن را به فولاد تبدیل می‌کند.

سیاوش خواجوی در ادامه خاطرنشان کرد: در ذوب آهن ۵ ایستگاه ریخته‌‌گری وجود دارد که در این ایستگاه‌ها بلوم و بیلت تولید می‌شود که مقاطع ۱۳۰ در ۱۳۰ و ۱۵۰ در ۱۵۰ عمدتا بیلت هستند و بالاتر از آن در ابعاد ۲۰۰ در ۲۰۰ و ۲۵۰ در ۲۵۰ و ۲۵۰ در ۳۲۰ میلی‌‌متر (سطح مقطع شمش) نیز تولید می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به این موضوع که در ذوب آهن دو دسته فولاد ساختمانی و صنعتی ساخته می‌شود، بیان کرد: در ذوب آهن چندین سال است که فولادهای مختلفی تولید می‌شود که در گذشته این تنوع وجود نداشت. تولیدات ما براساس نیاز بازار است، برای نمونه در ذوب آهن تولید ریل داریم و می‌توانیم ادعا کنیم که تولید ریل یک تولید بومی‌شده است.

مدیر فولادسازی شرکت ذوب آهن اصفهان در پاسخ به این پرسش که چه تفاوتی بین فولاد ریل با فولاد ساختمانی است، عنوان کرد: برای فولاد ریل یک خط نورد جداگانه داریم که برای آن یک کارگاه وکیوم (عایق و غیرقابل ورود و خروج - سترون) برای گاززدایی نیز احداث کرده‌‌ایم که فولاد ریل در آن قسمت گاززدایی می‌شود. فولادی که برای ریل تولید می‌شود سربارگیری شده و اکسیژن آن زیر ۲۰ پی‌‌پی‌‌ام و هیدروژن آن باید زیر ۵/ ۲ پی‌‌پی‌‌ام (گرم در تن) باشد. در حقیقت کارهای خاصی روی تولید این فولاد انجام می‌شود.

میزان مصرف قراضه

خواجوی همچنین در پاسخ به این پرسش که ذوب آهن چه اندازه از قراضه آهن استفاده می‌کند، عنوان کرد: حدود ۱۵ درصد از شارژ فلزی که در ذوب آهن انجام می‌شود با قراضه انجام می‌گیرد. البته این آمار ۱۵ درصدی بستگی به نوع چدنی دارد که از کوره بلند می‌‌آید. براساس حرارت و سایر عوامل دیگر، اگر یک تولید ۳ میلیون تنی داشته باشیم، حدود ۶۰۰ هزار تن قراضه مورد نیاز است. بسیاری از قراضه‌های مورد استفاده در این واحد، برگشتی خود ذوب آهن است.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که با توجه به سه کنورتوری که در ذوب آهن وجود دارد، می‌توان یک کنورتور آن را به تولید فولادهای پرآلیاژی اختصاص داد، عنوان کرد: ربطی ندارد که یک کنورتور را به فولاد آلیاژی اختصاص داده و بقیه را به سایر فولادها اختصاص دهیم. تولید برخی فولادها نیاز به ریخته‌‌گری خاص خود دارد. در گذشته ذوب آهن تنها محصولات ساختمانی تولید می‌کرد. در کشور، شرکت‌‌های مختلفی نیز محصولات ساختمانی تولید کردند و در این حوزه برای این فولادسازی شریک پیدا شد، از این‌‌رو شرکت ذوب آهن به سمت تولید فولادهای صنعتی پیش رفت. در حال حاضر نیز قصد داریم به سمت تولید میکروآلیاژها پیش برویم.

ذوب آهن مشکلی در زمینه تامین برق و گاز ندارد

در این فولادسازی انواع فولادهای مختلف ساخته می‌شود که مهم‌ترین آنها تولید ریل است. مهندس ارشد برنامه‌‌ریزی تولید امور فنی و بهره‌‌برداری شرکت ذوب آهن اصفهان درباره این شرکت عنوان کرد: شرکت ذوب آهن اصفهان با سابقه بیش از ۵۰ سال انواع مقاطع فولادی تولید می‌کند. طی سال‌های گذشته سه کوره بلند در این واحد احداث و راه‌‌اندازی شده است و هم‌‌اکنون ظرفیت اسمی آن به

۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال رسیده است. در این واحد فولادسازی دو نیروگاه‌‌ برق حرارتی با ظرفیت ۱۱۰ مگاوات ساخته شده که تولید برق شرکت ذوب آهن را برعهده دارند. این نیروگاه‌ها ضمن تامین برق ذوب آهن در صورت لزوم به شبکه نیز برق منتقل می‌کنند. یکی از نقاط تمایز شرکت ذوب آهن با سایر واحدهای فولادسازی آن است که این واحد برق خود را تامین می‌کند و مشکل تامین برق  را که واحدهای فولادسازی طی سال‌های اخیر با آن روبه‌رو شده‌‌اند ندارد.

کیانی در ادامه خاطرنشان کرد: در ذوب آهن کارگاه‌های ریخته‌‌گری، مدل‌‌سازی، کارگاه‌‌ مکانیکی و آهنگری راه‌‌اندازی شده که تمام تجهیزات و قطعاتی که در خط تولید مورد نیاز است، در این واحدها ساخته می‌شوند. این کارگاه‌ها وظیفه پشتیبانی تجهیزاتی خط تولید را برعهده دارند.

وی در ادامه با اشاره به این موضوع که در ذوب آهن چهار کارگاه نورد وجود دارد، عنوان کرد: دو کارگاه‌‌ نورد، وظیفه تولید میلگرد و دو کارگاه وظیفه تولید تیرآهن را دارند. کارگاه نورد ۶۵۰ در پروژه توسعه، خط تولید ریل را نیز اضافه کرده که تولید ریل ذوب آهن در کشور تحت عنوان ریل ملی شناخته شده است.

مهندس ارشد برنامه‌‌ریزی تولید امور فنی و بهره‌‌برداری شرکت ذوب آهن اصفهان همچنین در پاسخ به این پرسش که مصرف آب در ذوب آهن به چه میزان است، عنوان کرد: میزان مصرف آب در ذوب آهن از میانگین جهانی ‌‌آن پایین‌‌تر است.

کیانی در پاسخ به این پرسش که میزان مصرف گاز ذوب آهن به چه اندازه است، گفت: ذوب آهن به علت ساختار کوره بلند خود، مصرف گاز چندان بالایی ندارد. از این‌‌رو شرکت ذوب آهن وابسته به یارانه گاز نیست و البته کک و زغال‌‌سنگ مورد نیاز خود را به قیمت جهانی خریداری می‌کند. همچنین مصرف گاز ذوب آهن، از گازهای فرآیندی است و میزان استفاده این کارخانه فولادسازی از گاز طبیعی به‌‌صورت حداقل است. ذوب‌‌آهن با تولید و مصرف گازهای فرآیندی سالانه بیش از ۶۰درصد در مصرف گاز طبیعی صرفه‌‌جویی می‌کند.

وی در ادامه توضیح داد: ذوب آهن اصفهان به صورتی که سایر واحدهای فولادسازی در کشور با مشکل تامین برق و گاز روبه‌رو هستند، مواجه نیست. در عوض با تامین مواد اولیه و سنگ آهن روبه‌رو است.

مهندس ارشد برنامه‌‌ریزی تولید امور فنی و بهره‌‌برداری شرکت ذوب آهن اصفهان با اشاره به واحد کیفیت ذوب آهن نیز عنوان کرد: یکی از واحدهایی که بسیار در ذوب آهن سختگیرانه عمل می‌کند، واحد کیفیت است که به کوچک‌ترین وازدگی یا تولید خارج از استانداردها اجازه عرضه محصول نمی‌دهد.دنیای اقتصاد