زغال‌سنگ منبعی از عناصر نادر
دنیای معدن - چند سالی است که پژوهشگران دانشگاه کنتاکی برای استحصال عناصر نادر خاکی از زغال سنگ، پژوهش‌ها و مطالعات گسترده‌ای را دنبال کرده‌اند. این پژوهشگران می‌گویند برای نخستین بار در جهان موفق به کشف یک روش جدید برای فرآوری و جداسازی عناصر نادر خاکی از زغال‌سنگ شده‌اند که از نظر هزینه فرآوری به نسبت ارزان است و از نظر محیط زیستی نیز مشکل‌ساز نیست.
نظر به مصرف بالای این عناصر در امریکا و اینکه چین ۹۰ درصد تولید و بازار این عناصر را در اختیار داشته و تعیین‌کننده نرخ فروش است، به منظور دستیابی به تولید این عناصر و کم شدن وابستگی این کشور به بازار چین، وزارت انرژی امریکا امکان تحقیق در این زمینه را با اختصاص ۱۷/۴ میلیون دلار بودجه فراهم کرده و تعداد زیادی مقاله مرتبط نیز منتشر شده است که هدف آنها شناسایی منابع و امکان‌پذیر کردن تولید داخلی این عناصر بوده است. هدف‌گذاری اولیه این پژوهش‌ها، تهیه کنسانتره ۲درصدی از این عناصر بوده که رسیدن به کنسانتره‌ای با عیارهای یادشده، یک موفقیت بزرگ برای پژوهشگران بوده است. این گروه همچنین قادر به جداسازی اسکاندیوم از سایر عناصر نادر خاکی با استفاده از فرآیند جدید بازیابی بوده‌اند. بر اساس گزارش‌های مراکز اقتصادی، ارزش جهانی سالانه تقاضای اکسید عناصر نادر خاکی برای تولید نئودیمیم در سال ۱۳۹۵ به ۱۴۴ میلیارد دلار رسید و در آینده نیز تقاضای زیادی درباره فلزات مغناطیسی از جمله نئودیمیوم و پراسئودیمیوم وجود خواهد داشت.
این شرکت معتقد است تا سال ۱۴۰۴، تقاضا برای اکسیدهای خاکستری نادر آهنربای مغناطیسی به ۶ میلیارد دلار افزایش یابد. در دوره این پژوهش‌ها، مشخص شد پساب‌های اسیدی در تونل‌های معادن زغال‌سنگ، خاکسترهای حاصل از سوخت زغال‌سنگ و قطران حاصل از گازهای زغال‌سنگ در کک‌سازی‌ها حاوی مقادیری عناصر نادر خاکی است که در صورت نیاز قابل استحصال خواهد بود. کشور چین مدت‌هاست انحصار تجارت عناصر نادر خاکی را در اختیار داشته و ۹۰ درصد تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. در نتیجه تعیین‌کننده اصلی نرخ این نوع مواد است، چنانکه در سال ۱۳۹۰ با ایجاد محدودیت برای صادرات این مواد، خشم و تهدید بسیاری از کشورها را به وجود آورد و امریکا مصمم به تولید داخلی این مواد شد. دلیل اصلی آن نیز وابستگی شدید امریکا به واردات این مواد بوده و یکی از مهم‌ترین دلایلی است که دولت و پژوهشگران امریکایی را وادار به تحقیق درباره تولید داخلی این عناصر کرده است. در نخستین مرحله با توجه به تحقیقات ابتدایی، ماده اولیه مناسب و اقتصادی برای تولید و فرآوری این عناصر حوزه‌های زغال‌سنگی را انتخاب و مورد توجه و بررسی قرار دادند که خوراک اولیه برای استحصال عناصر نادر خاکی باشد.
بهرام فرزاد / کارشناس زغال سنگ
دیدگاهتان را بنویسید