سفری به بزرگترین معادن سنگ آهن قاره آفریقا، تانزانیا و کنیا

مهندس طهرانی معتقد است، اطلاعات بدست آمده از سفر به آفریقا می تواند به عنوان چراغی جهت روشنایی مسیر راه تولید و صادرات سنگ آهن ایران قرار گیرد.
وی در خاتمه با نگاهی به پروژه های عظیم این 2 کشور آفریقایی پیش بینی جدیدی از آینده بازار سنگ اهن ارائه کرده است.

تانزانیا

کشور تانزانیا دارای بزرگترین معادن سنگ آهن قاره آفریقا با ذخیره قطعی 2.1 میلیارد تن است. شرکت فولاد جیندال هندوستان یکی از سرمایه گذاران اصلی در پروژه های سنگ آهن این کشور آفریقایی با جمعیت حدود 50 میلیون نفر می باشد. نام دو معدن اصلی سنگ آهن این کشور به ترتیب ماگانگا ماتیتو و لیگانگا است که در منطقه لودوا واقع در 850 کیلومتری جنوب غرب دارالسلام واقع شده اند.

کشور تانزانیا از سال 2010 شروع به سرمایه گذاری های عظیم جهت توسعه معادن سنگ آهن خود کرد و طبق برنامه ریزی 100 ساله، تا سال 2110 برنامه ریزی تولید سالیانه 50 میلیون تن سنگ آهن را دارد. هنوز برنامه ریزی دقیقی جهت تاسیس تعداد مشخصی کارخانه فولاد جهت جذب این مقدار تولید سنگ آهن به عمل نیامده است ولی تمام اهتمام مسئولان تانزانیایی صادرات سنگ آهن به صورت دانه بندی به بازارهای هدف سه گانه و همچنین تولید آهن اسفنجی، هم جهت مصرف داخلی و هم جهت صادرات می باشد. برنامه تولید سالیانه آهن اسفنجی از مقدار فعلی تولید سالیانه 300 هزار تن تا سقف 3 میلیون تن می باشد.

بازار هدف سه گانه صادرات محصولات سنگ آهن دانه بندی کشور تانزانیا به ترتیب اهمیت و بعد مسافت، کشورهای عربستان سعودی، هندوستان و چین می باشند.

کنیا

کشور کنیا بعد از تانزانیا دارای ذخایر مطرح سنگ آهن در قاره سیاه می باشد. هنوز مطالعات اکتشافی جامع و کاملی بر روی ذخایر سنگ آهن ثبت شده این کشور توسط سازمان زمین شناسی کنیا و سرمایه گذاران خارجی به عمل نیامده است و به عبارتی می توان معادن سنگ آهن این کشور را بکر نامید هر چند متخصصان، ذخیره احتمالی یک میلیارد تن را دور از ذهن نمی دانند.

کشور کنیا با جمعیت حدود 45 میلیون نفردر مراحل ابتدایی توسعه کارخانجات فولاد خود قرار دارد و مقدارمصرف سرانه فولاد آن فقط 45 الی 50 کیلوگرم می باشد که نسبت به استاندارد های بین المللی از قرار 300 کیلوگرم به ازای هر نفر، بسیار فاصله دارد.

بزرگترین معادن سنگ آهن کنیا در جنوب شرق این کشور و در مرز با تانزانیا و در منطقه ای با نام تایتا تارنتا واقع شده که وانجالا نام معادن سنگ آهن این منطقه می باشد. در حال حاضر تولید سنگ آهن یصورت دانه بندی به مقدار یک میلیون تن در سال از این معادن انجام می گیرد و فقط مقدار 30 هزار تن آن بصورت آزمایشی به هندوستان صادر گردیده است. کنیا هم مشابه تانزانیا برنامه های بلند مدتی جهت توسعه تولید و صادرات سنگ آهن دارد که این برنامه ها در مرحله مطالعاتی قرار دارند.

پیش بینی آینده بازار سنگ آهن جهان با توجه به تجربه سفر به کشورهای تانزانیا و کنیا

تا قبل از سفر به این دو کشور آفریقایی و صرفاً سفرهای پی در پی به کشور چین تصور من آن بود که عمر مفید مصرف سنگ آهن در جهان از آغاز سال 2020 به بعد به اتمام رسیده و آهن قراضه جایگزین آن خواهد شد. از سوی دیگر سالیانه حجم قابل توجهی آهن قراضه در چین تولید می شود بطورتی که از سال 2020 به بعد این کشور توان جذب نزدیک به 80 درصد از نیاز تولید فولاد خود را از آهن قراضه خواهد داشت.

هر چند در سفر اخیر به ژاپن اطلاعات مفیدی نیز در رابطه با آینده بازار فولاد و مصرف سنگ آهن در این کشور بدست آوردم که طی یادداشت دومی از برآوردهای سفر به ژاپن ارائه خواهم داد ولی با دیدن حجم عظیم سرمایه گذاری های این دو کشور آفریقایی در توسعه تولید و فرآوری سنگ آهن خود طی بازه 100 ساله به این واقعیت رسیدم که هر چند عمر مصرف سنگ آهن در کشور چین از سال 2020 به بعد، سال به سال کمرنگ تر می شود و جای خود را به آهن قراضه خواهد داد، ولی در کشورهای در حال توسعه، اهمیت سنگ آهن به عنوان یک کالای استراتژیک در تولید فولاد همچنان برقرار بوده و برقرار خواهد ماند.

جای بسی تفکر و تامل است که وقتی کشور آفریقایی تانزانیا در اولویت اول، بجای هدف قرار دادن کشور جمهوری خلق چین جهت صادرات سنگ آهن، تمام تمرکز خود را به آغاز صادرات به کشور پادشاهی عربستان سعودی قرار داده است تا از مزیت بعد فاصله نزدیک بهره مند شود، چرا ما نگاهی عمیق تر به این بازار خوب که سالیانه 8 میلیون تن سنگ آهن از برزیل و سوئد وارد می کند، نداشته باشیم؟! در یاداشت سوم خود سعی خواهم کرد تا نگاهی به بازار مصرف سنگ آهن در کشور عربستان سعودی که طی نشست هفته گذشته در کنفرانس عرب استیل دوبی با طرف های سعودی بعمل آمد، داشته باشم.

*کیوان جعفری طهرانی
مسوول امور بین الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران