نقش توسعه ای معادن هوشمند
دنیای معدن:فریال مستوفی رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران: به طور کلی هوشمندسازی استفاده از روش ها و ابزارهای فناوری برای مدیریت و کنترل، ساده سازی فعالیت ها، حرفه ای تر شدن کارها و فعالیت ها، سرعت بخشیدن و یافتن ساده ترین راه حل برای انجام امور، کاهش مصرف انرژی و اعمالی مشابه است که می توان از فناوری اطلاعات برای افزایش رفاه و آسایش حاکم بر جهان بهره گرفت. وقتی صحبت از هوشمندسازی معادن می شود، منظور استفاده از فناوری های یکپارچه برای به اشتراک گذاری اطلاعات و اتصال فرآیندها در کل زنجیره ارزش معدن است.
هوشمندسازی معادن پروسه ای است که طی آن متخصصان معدن بنابر نیازهای معادن، ابزار و امکاناتی را تعبیه، طراحی و اجرا می کنند که این امکانات موجب کاهش مشکلات و هزینه ها، افزایش بهره وری، امنیت و سرعت در کار می شود. در این میان، هوشمندسازی معادن هنوز به صورت کاملا فراگیر در سرتاسر دنیا به اجرا در نیامده است. با پیشرفت علم و تکنولوژی و به لطف مهندسان معدن و افراد تحصیلکرده در این زمینه کم کم فضای کاری معدنکاران در حال تغییر است که با رواج فضای دیجیتال و هوشمندسازی در همه زمینه ها معدن کاری نیز به سمت هوشمند و دیجیتال شدن می رود. هوشمندسازی معادن یک شبه اتفاق نمی افتد، نقش نیروی انسانی برای به کارگیری جدیدترین فناوری ها در هوشمند کردن معادن بسیار حائز اهمیت است.ب رای هوشمندسازی باید در ابتدا فرهنگ سازی انجام گیرد. هماهنگ کردن فناوری های هوشمند با افراد و دانش آنها اولین گام در هوشمند کردن معادن است. آموزش پرسنل برای استفاده مناسب از فناوری قدم بعدی است و مرحله سوم استفاده از داده ها و اطلاعات معتبر برای بهره برداری بهتر است. بحران شیوع کرونا فعالیت بسیاری از معادن جهان را متوقف کرده و همین موضوع باعث سرعت بخشیدن در روند هوشمندسازی معادن شده است؛ ولی موانع جدی پیش روی فعال سازی معادن هوشمند قرار دارد که از جمله مهم ترین آن فقدان نیروی کار ماهر و متخصص است. تعداد افراد متخصص و توانا که در توسعه مسیر معدن کاری هوشمند نقش داشته باشند، بسیار اندک است. همچنین دسترسی به زیرساخت های ضعیف استفاده از معدن کاری هوشمند در برخی کشورها مهم ترین عاملی است که رشد بازار را محدود و اجرایی کردن اهداف که همان توسعه معادن است را ممکن نساخته است. اجرای قوانین سختگیرانه حفاظت از محیط زیست برای کنترل انتشار آلودگی هوا، پایان یافتن بسیاری از ذخایر معدنی در جهان، اندک بودن کانسارهای بزرگ در دنیا، نیاز صنایع به مواد معدنی و لزوم دستیابی به ذخایر جدید، همه و همه الزام به معدن کاری نوین و حرکت سریع به سمت هوشمند سازی معادن را ضروری و فعالان حوزه معادن و صاحبان معادن بین المللی را مجبور به استفاده از فناوری های نوین کرده است. مزایای هوشمندسازی در معادن باعث شده است که بسیاری از شرکت های فعال در دنیای دیجیتال، الکترونیک و ارتباطات وارد دنیای معدن کاری هوشمند شوند و کارهای بزرگی انجام دهند. استرالیا، آمریکا و کانادا در زمینه معدن کاری هوشمند پیشرو هستند. بیش از یک دهه است که در دنیا همه چیز به سمت هوشمند شدن و دیجیتال شدن می رود، از خانه ها گرفته تا شهرها و شرکت های تولیدی و هزاران صنعت دیگر و معدن کاری نیز یکی از همین صنایع است که باید این شعار را پوشش دهد. پر واضح است که هوشمندسازی معادن تنها یک استراتژی مدرن نیست، بلکه یک ضرورت است. در صنعت معدن کاری، هوشمندسازی نه تنها بهره وری بلکه ایمنی و امنیت کار را ارتقا می بخشد. در کشورمان هنوز موانع و مشکلات زیادی برای پذیرش فناوری های جدید در بخش معدن وجود دارد. معادن در داخل کشور یا عمدتا توسط شرکت ها و سازمان های خاص و وابسته به دولت اداره می شوند که سیاست های داخلی حاکم بر این شرکت ها و سازمان ها، مانع اجرای فناوری های جدید است یا به صورت فردی و شخصی اداره می شوند که هر کدام از صاحبان معادن باید جداگانه در این خصوص متقاعد شوند. صاحبان معادن نسبت به داده ها و اطلاعات خود بسیار محافظه کارانه عمل می کنند و بیشتر علاقه به شکل سنتی معدن کاری دارند و نسبت به پذیرش فناوری های جدید بی اعتماد هستند و لذا در مقابل هوشمندسازی مقاومت نشان می دهند. البته ناگفته نماند فقدان زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران و وجود تحریم ها، مهم ترین چالش فعالان حوزه معدن برای هوشمندسازی است. معادن ما زمانی می تواند در مسیر پیشرفت و توسعه قرار گیرد که در عرصه رقابت بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشد. کشور ایران با وجود داشتن ذخایر و منابع طبیعی غنی، اگر مجبور به رقابت با شرکت های خارجی و بن المللی باشد، مطمئنا سریع تر به سمت هوشمندسازی قدم برمی دارد.همان طور که گفته شد معدن کاری هوشمند شامل هوشمندسازی بخش های مختلف اکتشاف، استخراج و فرآوری ماده معدنی می شود که در کل دنیا نوپاست و هنوز به صورت گسترده و فراگیر مورد استفاده قرار نمی گیرد. اجرای طرح های هوشمندسازی معادن، هزینه بر است و تنها معادن بزرگ تمایل به اجرای آن دارند. در معادن بزرگ ما، هوشمندسازی معادن در فاز مقدماتی و مطالعاتی است و به دلیل نبود زیرساخت لازم و عدم دسترسی به سیستم های سخت افزاری و شبکه ارتباطی مناسب به دلیل وجود تحریم ها، فعلا نمی توان انتظار داشت که به زودی هوشمندسازی معادن در ایران محقق شود. متاسفانه در سال های اخیر به دلیل تحریم، از فناوری و تکنولوژی عقب ماندیم. در سال های گذشته با ورود هوش مصنوعی و به کارگیری ماشین در حوزه های مختلف معدنی اعم از اکتشاف، استخراج و بهره برداری، تحولات مهمی رخ داده است که از آن جمله می توان به پهپادهای هوشمند و مجهز به انواع سنسورها که در اکتشاف معادن به کار می روند، سیستم های حفاری خودکار که به صورت هوشمند عمل می کنند، لودرها و تراک های خودران که بدون راننده محموله های چندین تنی را جابه جا می کنند، سیستم های فرآوری و جداسازی باطله از ماده معدنی که به صورت بهینه و کم هزینه عملیات فرآوری را کنترل می کنند، اشاره کرد.از جمله تاثیرات هوشمندسازی معادن در اجرای فناوری های جدید، کاهش هزینه های عملیاتی، سهولت انجام عملیات استخراج، ایمنی امنیت نیروی کار، رصد کلیه اطلاعات عملیاتی، افزایش اهمیت داده ها و اطلاعات، افزایش دقت و حساسیت فرآیند، افزایش بهره وری، کاهش مخاطرات و اثرات مخرب زیست محیطی است.
نیاز بازار بین المللی به معدن کاری هوشمند و سریع و ایمن روزبه روز بیشتر می شود؛ به طوری که اگر در این مسیر نتوان همگام و همسو با رشد صنعتی شد، دیگر جایی برای رقابت با سایر معدن کاران در سطح بین المللی وجود نخواهد داشت. بنابراین بسترسازی برای هوشمندسازی معادن امری منطقی و بدیهی است. بدون شک ارائه راهکارهای مدیریتی در هوشمندسازی معادن نیاز به دانش و مهارت های تخصصی دارد. تصمیم های مدیریتی موفق تنها در صورتی امکان پذیر است که اشراف کامل به بسترهای مورد نیاز هوشمندسازی داشته باشیم. مضافا وضع و تدوین هر چه بهتر مقررات و قوانین صحیح و کارآ و سیاست های قابل اجرا، نقش بسزا و راهگشایی در راستای هوشمندسازی معادن می تواند داشته باشد.
دیدگاهتان را بنویسید