راهبری اکوسیستم نوآوری و فناوری صنعت فولاد

البته در بسیاری موارد مفهوم فناوری و نوآوری با فرآیندهای فنی و تکنیکال صرف عجین شده است. به این معنا که هرگاه در سازمانی از این مفاهیم صحبت به میان می‌آید، واحد تحقیق و توسعه، اولین قسمتی است که به ذهن متبادر می‌شود. این در حالی است که امروزه و در موضوعات روز، بحث از حوزه فنی و تحقیقات مرتبط با آن بسیار فراتر رفته است. در تعاریف، فناوری را مشتمل بر کلیه دانش‌ها، فرآیندها، ابزارها، روش‌ها و سیستم‌های به‌کار رفته در ساخت محصول و ارائه خدمات تعریف می‌کنند. بر مبنای این تعریف است که در تفکر سیستمی و به‌تبع آن یکپارچگی نگاه به مسائل، مفاهیم پراهمیتی چون نوآوری و فناوری را نمی‌توان تنها به موارد فنی و دانشی محدود کرد. بلکه باید با نگاه کلان و با رویکرد عملیاتی پا را از مسائل فنی و علمی فراتر گذاشته و این موضوع را در قالب یک بسته کامل و در بستر اکوسیستم نوآوری و فناوری در نظر گرفت.

اقتصاد دانش‌بنیان یکی از ارکان اکوسیستم نوآوری و فناوری است که در آن تولید، توزیع و استفاده از دانش، منابع اصلی رشد و ایجاد ثروت شمرده می‌شوند. به همین جهت، امروزه به اکوسیستم نوآوری و فناوری به‌عنوان فرآیندی نگاه می‌شود که نوک پیکان سازمان بوده و حتی در بسیاری موارد امکان هدایت و راهبری آن را به عهده دارد. در نگاه نوین و اکوسیستمی، نوآوری و فناوری را کلان‌روند می‌دانند. کلان‌روندی که باید در تمامی ارکان سیستم ساری و جاری باشد.

اکوسیستم فناوری و نوآوری در حقیقت برنامه‌ریزی و ایجاد فضایی در راستای تنظیم و ایجاد ارتباط منطقی بین طیف متنوعی از تلاش‌های شرکت‌های کوچک و بزرگ، دانشگاه‌ها، مراکز علمی، موسسات، پارک‌های علمی و تخصصی و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و حتی شرکت‌های سرمایه‌گذار جسورانه است که با مدیریت و راهبری، نوآوری و ایده‌ها را طی فرآیندهایی در قالب محصول یا خدمت به صنعت یا بازار می‌رساند. در این میان تردیدی نیست هر مفهوم و موضوعی در اکوسیستم دارای الزامات و محدودیت‌های خاص خود است.

فارغ از صنعت مادر که اکوسیستم نوآوری و فناوری در آن ایفای نقش می‌کند، خود اکوسیستم دارای قواعد و روندهایی است که در صورت عدم توجه به آنها در عمل نقض غرض شده و کارآیی مورد انتظار حاصل نخواهد شد.

بیرون آمدن از ساختار ذهنی حاضر و فرآیندهای روزمره صنعت از ابتدایی‌ترین شروط تحقق و ورود به این اکوسیستم است. براساس تجربه‌ روز دنیا، ساختارهای کنونی هر سازمانی به علت پیش‌فرض‌ها، چارچوب‌های ذهنی، بوروکراسی‌های رایج و عدم آشنایی با ادبیات حاکم بر فضای نوآوری و فناوری، امکان ورود مستقیم به اکوسیستم نوآوری و فناوری را ندارند. ایجاد ساختاری خارج از محدوده کنونی با نگرشی جدید و با حضور متخصصان این حوزه گام‌های ابتدایی برای طی کردن این مسیر خواهند بود. ساختاری که با درک نیازها و الزامات صنعت مادر محوریت و هدایت این فضا را در جهت منافع سازمان به عهده داشته و طبق رویکرد نوآوری بر پویایی سیستم و محیط تاکید دارد.

گروه فولادمبارکه به‌عنوان یکی از نام‌آشناترین تولیدکنندگان صنعت فولاد در دنیا به‌درستی این مهم را تشخیص داده است. تاسیس و راه‌اندازی شرکت پشتیبانی و توسعه فناوری و نوآوری فولاد مبارکه نخستین گام گروه در ایجاد، هدایت و راهبری اکوسیستم فناوری و نوآوری صنعت فولاد در کشور به شمار می‌رود. البته چه در گروه فولادمبارکه و چه در دیگر بخش‌های صنعت فولاد کشور تلاش‌های فراوانی در قالب تاسیس پژوهشکده‌ها یا پارک‌های فولاد شده است؛ اما عدم نگاه جامع و یکپارچه به این مساله نقطه‌ضعف تمامی این اقدامات در راستای مدیریت اکوسیستم فناوری و نوآوری بوده است.

شرکت پشتیبانی و توسعه فناوری و نوآوری فولاد مبارکه هماهنگ‌کننده و راهبر اکوسیستم نوآوری و فناوری صنعت فولاد در جهت ارتقای فناورانه این صنعت است که این مهم را با استفاده از سرمایه‌گذاری جسورانه شرکتی (CVC) و باهدف تصاحب و بومی‌سازی فناوری‌های مرتبط با زنجیره فولاد به انجام می‌رساند. نگاه این مجموعه بر مبنای تجارب روز دنیا، نه‌تنها محدود به موارد فنی، بلکه از نوع کسب‌وکارهای نوآورانه و فناورانه و مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان است. علاوه بر این، مجموعه‌ توسعه و پشتیبانی فولاد مبارکه به نمایندگی از گروه فولاد مبارکه، خود را مأمن و قرارگاه کلیه فعالان علمی و صنعتی نوآورانه و فناورانه صنعت فولاد می‌داند. این شرکت علاوه بر نگرش مساله محوری که در ارتباط با صنعت فولاد دارد با ایجاد پایگاه طرح‌ها و ایده‌ها، در طرح‌ها و ایده‌ای برگزیده مرتبط با زنجیره فولاد سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر (VC) کرده تا به این وسیله از فعالیت‌ها و تلاش‌های مرتبط نیز حمایت به عمل ‌آورده باشد.

این شرکت علاوه بر سرمایه‌گذاری جسورانه (VC و CVC) در زنجیره ارزش صنعت فولاد در قالب مدل‌های سرمایه‌گذاری گوناگون، سیاست‌های کلان فناورانه و مدل‌های کسب‌وکار آتی این صنعت را نیز تدوین می‌کند. در حقیقت این اقدامات تلاشی در جهت بومی‌سازی و توانمندسازی صنعت فولادی است که متاسفانه تحت شدیدترین تحریم‌های تاریخ قرار دارد. تا به این طریق ضمن خلق ارزش‌افزوده بیشتر بر مبنای اقتصاد دانش‌بنیان، از اثرات مخرب تحریم‌های موجود نیز تا حدودی کاسته و به یاری پروردگار صنعت فولاد کشور را ازلحاظ فناورانه ارتقا دهد.